Kυριακή 14 Ιουλίου η σύναξις πάντων των Αγίων Νεομαρτύρων , των μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως μαρτυρησάντων και η μνήμη του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου

Η ΣΥΝΑΞΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ.                               

 

  Από το ιστολόγιο ΄΄ ΕΚ ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΄΄  του   σεβαστού  π . Τιμοθέου  Ηλιάκη  , λίαν ευλαβουμένου τους εν λόγω Αγίους , τον οποίον ευχαριστούμε εκ βάθους  καρδίας . 

  

 Η ΣΥΝΑΞΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 
Ἱστορικοθεολογική Εἰσαγωγή – Κατάλογοι
Κατά τόν Καθηγητή Δημ. Τσάμη, «ὁ ὅρος Νεομάρτυρας χρησιμοποιήθηκε γιά πρώτη φορά κατά τήν περίοδο τῆς Εἰκονομαχίας, γιά νά ἀντιδιαστείλει τούς Μάρτυρες τῆς περιόδου αὐτῆς πρός τούς Μάρτυρες τῶν πρώτων αἰώνων. Σήμερα ὅμως ἀποδίδεται σ’ ὅσους μαρτύρησαν ἐν Χριστῶ ἀπό τήν πτώση τοῦ Βυζαντίου μέχρι τήν ἐποχή μας» (Δημ. Τσάμη, «Ἁγιολογία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας», σελ. 108).
Ὁ πρῶτος βιογράφος τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁριοθετεῖ τήν ἐμφάνισή τους μετά τήν Ἅλωση τῆς ΚΠόλεως (1453).
«Νεομάρτυρες – γράφει ὁ Καθηγητής Χρ. Κρικώνης - ἀπό 200 καί πλέον ἐτῶν, ἐπεκράτησε νά ὀνομάζονται ἐκεῖνοι πού ἀπέθνησκαν ἀπό τά μαρτύρια τῶν Τούρκων, ἐπειδή ὁμολογοῦσαν τήν πίστη τους στόν Χριστό καί δέν ἐδέχοντο νά ἀλλαξοπιστήσουν» (Χρ. Κρικώνη, «Ὁ Χριστοκεντρικός χαρακτήρας τοῦ μαρτυρίου τῶν Νεομαρτύρων», ΙΒ’ Συνέδριο Πατερικῆς Θεολογίας 1993, βλ. Πρακτικά, σελ. 69).
Ὅμως, «πρέπει νά σημειώσουμε - γράφει ὁ Καθηγητής Π. Β. Πάσχος - ὅτι ὁ περιορισμός τῶν Νεομαρτύρων στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας κρίνεται ὁλοένα καί πιό ἀκατάλληλος καί λιγότερο ὀρθός, μιά πού ἀδικεῖ τούς Μάρτυρες τῶν ἀμέσως προηγουμένων αἰώνων (ιβ’ – ιδ’), οἱ ὁποῖοι μαρτύρησαν γιά τούς ἴδιους λόγους καί ὑπό τόν αὐτό διώκτη, κατακτητή καί δήμιο. Γιά ἱστορικούς καί καθαρά ἐπιστημονικούς λόγους, στόν χῶρο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πρέπει νά θεωροῦνται ὡς Νεομάρτυρες ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοί πού - στά ὑστεροβυζαντινά καί μεταβυζαντινά χρόνια – βασανίστηκαν γιά νά ἐξωμώσουν κι ἀφοῦ ὑπέστησαν τά πάνδεινα ἀπό τούς βαρβάρους Μουσουλμάνους, ὁμολόγησαν τήν καλήν ὁμολογίαν τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καί προτίμησαν τόν αἱμάτινο στέφανο τοῦ μαρτυρίου» (Π. Β. Πάσχου, «Ἅγιοι, οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ - Εἰσαγωγή στήν Ἁγιολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», σελ. 109 - 110).
Τό ἴδιο τονίζει καί ὁ Καθηγητής Χρ. Κρικώνης. «Ἐπειδή μαρτύρια καί ἐξισλαμισμοί – γράφει – εἶχαν παρατηρηθῆ ἀπό τοῦ 12ου καί 13ου αἰ. καί εἶχαν τόν αὐτόν φορέα, δηλαδή τόν Τοῦρκο κατακτητή καί τά αὐτά αἴτια, ἤτοι τόν θρησκευτικό φανατισμό, τήν μισαλλοδοξία, τόν σωβινισμό καί τήν ἀπληστία τῶν Τούρκων, γι’ αὐτό στόν Ἑλληνορθόδοξο χῶρο Νεομάρτυρα εἶναι ὀρθότερα νά ὀνομάζομε κάθε ὁμολογητή τῆς πίστεως εἰς τόν Χριστόν, ὁ ὁποῖος ὑπέστη μαρτυρικό θάνατο ἀπό τούς Τούρκους, ὄχι μόνο κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἀπό τῆς Ἁλώσεως τῆς ΚΠόλεως τοῦ 1453, ἀλλά ἀπό τόν 12ο αἰ. καί ἐντεῦθεν» (Χρ. Κρικώνη αὐτ. σελ. 69).
Στούς Νεομάρτυρες αὐτούς, τούς πρίν τήν Ἅλωση τῆς ΚΠόλεως, περιλαμβάνονται μεταξύ ἄλλων οἱ Νεομάρτυρες Ἰωάννης τῆς Σουτσεάβας Μολδαβίας (+ 1292), Παρθένα ἡ Ἐδεσσαία (+ 1375), Γεώργιος τῆς Σόφιας (+ 1437, ὁ ἐπιλεγόμενος «Παλαιός») καί σέ παλαιότερη ἐποχή οἱ Νεομάρτυρες Ἀρτσίλ Β’ Βασιλεύς τῆς Γεωργίας (+ 744), Ἠλίας τῆς Δαμασκοῦ (+ 779), Χριστόφορος τῆς Μονῆς τοῦ ἁγ. Σάββα Ἱεροσολύ-μων (+ 797) καί Ἄβδ - Ἄλ - Μασίχ τοῦ Σινᾶ (8ος αἰ.). 

Ὁμάδες Νεομαρτύρων
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες μποροῦν νά διακριθοῦν σέ τέσσερεις βασικές ὁμάδες:
Στήν πρώτη ἀνήκουν οἱ Μουσουλμάνοι πού δέχθηκαν τόν Χριστιανισμό καί σύμφωνα μέ τόν Ἰσλαμικό νόμο θανατώθηκαν (λ. χ. οἱ 23 Ὀθωμανοί πού ἐκχριστιανίσθηκαν στά Θυάτειρα καί θανατώθηκαν τό 1682 στήν ΚΠολη καί οἱ Νεομάρτυρες Ἰωάννης ἀπό τήν Κόνιτσα, Ἀχμέτ ὁ Κάλφας καί Κωνσταντίνος ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν).
Στή δεύτερη περιλαμβάνονται ὅσοι θανατώθηκαν μέ ἀφορμή κάποια πολιτική - ἀπελευθερωτική ἐξέγερση - ἐπανάσταση (π.χ. ὁ Ἱερομάρτυρας Σεραφείμ ἀρχιεπ. Φαναρίου πού μαρτύρησε κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ Μητροπ. Λαρίσης Διονυσίου Φιλοσόφου καί ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Ε’ Πατριάρχης ΚΠόλεως κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821).
Στήν τρίτη περιλαμβάνονται οἱ λεγόμενοι αὐτόκλητοι Μάρτυρες, αὐτοί δηλαδή πού φλεγόμενοι ἀπό τόν πόθο τοῦ ὑπέρ Χριστοῦ μαρτυρίου, προκάλεσαν τούς Ὀθωμανούς καί τήν πίστι τους καί γι’ αὐτό θανατώθηκαν.
Στήν τέταρτη, τέλος, ὁμάδα περιλαμβάνονται Νεομάρτυρες πού προηγουμένως, γιά διαφόρους λόγους, εἶχαν ἀρνηθεῖ τόν Χριστό καί προέκριναν τήν δημόσια μαρτυρία - ὁμολογία τῆς Χριστιανικῆς πίστεως γιά τήν ἀποκαταστασή τους, μέ ἀποτέλεσμα τόν θάνατό τους. 

Ἡ τιμή τῶν Νεομαρτύρων
«Οἱ Νεομάρτυρες - γράφει ὁ π. Γ. Μεταλληνός - ἦταν μόνιμο στήριγμα τῶν ὑποδούλων, κυρίως μετά τό μαρτύριό τους. Γιατί ἀναγνωρίζονταν ἀμέσως ὡς Ἅγιοι καί πρίν ἀπό τήν ἐπίσημη ἀπό τό Πατριαρχεῖο ἀνακήρυξή τους» (π. Γ. Μεταλληνοῦ, «Τουρκοκρατία – Οἱ Ἕλληνες στήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία», σελ. 101).
Ὁ λόγιος Μανουήλ Γεδεών, ἀναφερόμενος στούς Νεομάρτυρες γράφει: «Οἱ τῶν κάτω χρόνων (μετά τήν Ἅλωσιν) Ἕλληνες, αὐτόπται γενόμενοι τῆς ὑπέρ Χριστοῦ ἀθλήσεως Ὀρθοδόξου τινός - Ἕλληνος ἤ Βουλγάρου ἤ Τούρκου, ἀνδρός ἤ γυναικός – κατέταττον αὐτόν εἰς τό Ἑορτολόγιον, γεραίροντας τήν ἄθλησιν ἐν ὠδαῖς ἱεραῖς καί ὕμνοις καί ποτέ καί ναόν εἰς αὐτόν ἐγείροντες» (Μ. Γεδεών, «Ἁγιοποιήσεις…», σελ. 70).
Ὅμως ἡ τιμή τῶν Νεομαρτύρων ὡς Ἁγίων συνάντησε καί ἀντιδράσεις. Σέ κάποιες περιπτώσεις οἱ πρώην ἀρνησίθρησκοι καί οἱ αὐτόκλητοι ἀντιμετωπίσθηκαν «μέ πολύ σκεπτικισμό ἤ μέ ἐπιτιμητική εἰρωνία» (Δημ. Τσάμης). «Μερικοί δέν τούς θεωροῦσαν Μάρτυρες - γράφει ὁ Π. Β. Πάσχος - ἐπειδή προηγουμένως εἶχαν ἀλλαξοπιστήσει».
Ὅμως παρά τίς ὅποιες ἀντιδράσεις ἡ Ἐκκλησία θεωροῦσε τούς Νεομάρτυρες Ἁγίους Της καί σάν Ἁγίους τούς τιμοῦσε. Οἱ Ἅγιοι Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί Ἀθανάσιος ὁ Πάριος στά ἔργα τους ἐκφράζουν αὐτή τήν θέση τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἅγ. Ἀθανάσιος μάλιστα ἔγραψε καί εἰδική πραγματεία στήν ὁποία ὑποστηρίζει, «ὅτι οἱ νέοι Μάρτυρες εἰσιν Ἅγιοι καί πρέπει νά τιμῶνται ὡς τοιοῦτοι ἄνευ κανονικῆς διαγνώσεως τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας».
«Ἡ θέση αὐτή - συνεχίζει ὁ π. Γ. Μεταλληνός - πού βρίσκει ἔρεισμα στήν Ὀρθόδοξη παράδοση, διευκόλυνε καί τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, πού δέν μποροῦσε πάντα νά προχωρεῖ στήν ἐπίσημη ἀναγνώριση τῶν Νεομαρτύρων, χωρίς νά προκαλεῖ τήν Πύλη» (π. Γ. Μεταλληνοῦ αὐτ. σελ. 101).
Ὁ Ὀνούφριος Ἰβηρίτης, βιογράφος τῶν τεσσάρων Ὁσιομαρτύρων τῆς Ἰβηριτικῆς Σκήτης Τιμίου Προδρόμου, γράφει ἀναφερόμενος στίς ἀντιδράσεις αὐτές: «Ἡ Ἐκκλησία ὅμως τοῦ Χριστοῦ ἀνέκαθεν ἀπό αὐτήν τήν ἀρχαιότητά Της, ἐδέχθη καί δέχεται πάντας τούς δι’ οἱανδήποτε αἰτίαν ἀρνηθέντας τήν εἰς Χριστόν πίστιν, εἶτα μετανοήσαντας καί ὁμολογήσαντας αὐτήν ἐνώπιον τυράννων καί ἀποθανόντας ὑπέρ αὐτῆς, ὡς Μάρτυρας τιμῶσα αὐτούς καί μέ ἐτησίους ἑορτάς δοξάζουσα καί μέ ἐπινικίους ὕμνους γεραίρουσα αὐτούς» (μ. Ὀνουφρίου Ἰβηρίτου, «Ἀκολουθία καί μαρτύρια τῶν ἁγίων ἐνδόξων τεσσάρων νέων Ὁσιομαρτύρων Εὐθυμίου, Ἰγνατίου, Ἀκακίου καί Ὀνουφρίου…», 1862, σελ.
Στίς ἀντιδράσεις αὐτές, μεταγενέστερη χρονικά, θά μποροῦσε νά ἐνταχθεῖ καί ἡ θέση τοῦ Μανουήλ Γεδεών (παρά τά προηγουμένως γραφέντα ἀπό τόν ἴδιο), ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται σέ «δῆθεν μαρτυρήσαντες», «μοναχικό φανατισμό» καί «παράφρονες νέους» (Μ. Γεδεών αὐτ. σελ. 27, 38 καί 125). Σχετικά μέ τίς θέσεις αὐτές τοῦ Μ. Γεδεών ὁ Καθηγητής Π. Β. Πάσχος σημειώνει, ὅτι «ἡ ἀνάπτυξη τῆς Νεομαρτυρικῆς φιλολογίας…ἴσως φέρει στήν ἐπιφάνεια καί ἄλλες ἀνεξερεύνητες πηγές, ἰδίως ἀπό τίς βιβλιοθήκες τῶν μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους… καί θά βοηθήσει νά ἐξαλειφθοῦν ὁριστικά οἱ κάποιες ἐπιφυλάξεις ὡς πρός τήν ἀξία καί τήν σκοπιμότητα τῶν Νεομαρτύρων, ἰδίως στήν πνευματική περιοχή τοῦ Ἄθω» (Π. Β. Πάσχου αὐτ. σελ. 116).

Σημασία τῆς θυσίας τῶν Νεομαρτύρων
Ἡ θυσία τῶν Νεομαρτύρων (καί Μαρτύρων γενικά), ἔχει ἄμεση σχέση μέ τήν ἱεραποστολή τῆς Ἐκκλησίας πρός τούς ἐκτός Αὐτῆς, ἀλλά καί μέ τήν ποιμαντική Της πρός τά μέλη Της. «Ἡνίκα ἄν τις τῶν Ἁγίων ἐπί μαρτύριον κληθῆ - γράφει ὁ Ἱππόλυτος – καί μεγαλεῖα τινα ὑπό Θεοῦ εἰς αὐτόν γεννηθῆ, εὐθέως πάντες ἰδόντες θαυμάζουσιν…, πολλοί δέ δι’ αὐτῶν πιστεύσαντες, ὡσαύτως καί αὐτοί Μάρτυρες Θεοῦ γίνονται» (ΒΕΠΕΣ 6, 55).
Τό ἴδιο βεβαιώνει καί ὁ ἅγ. Ἰουστῖνος. «Κεφαλοτομούμενοι καί σταυρούμενοι καί θηρίοις παραβαλλόμενοι καί δεσμοῖς καί πυρί καί πάσαις ταῖς ἄλλαις βασάνοις, ὅτι οὐκ ἀφιστάμεθα τῆς ὁμολογίας δῆλον ἐστιν. Ἀλλ’ ὥσπερ ἄν τοιαῦτά τινα γίνηται, τοσούτῳ μᾶλλον ἄλλοι πλείονες πιστοί καί θεοσεβεῖς διά τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ γίνονται» (Διάλογος 110, PG 6, 729 C).
Ἀκόμη, τό αἷμα τῶν Μαρτύρων θεωρεῖ ὁ Τερτυλλιανός σάν αἰτία τῆς καρποφορίας τῆς Ἐκκλησίας (Epist. 3, Apol. 50).
Ἡ θυσία τῶν Νεομαρτύρων ἔχει ἄμεση σχέση καί μέ τό θέμα τοῦ ἐξισλαμισμοῦ τῶν Χριστιανικῶν πληθυσμῶν τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. «Ὁ Ἑλληνισμός τῆς Μ. Ἀσίας - γράφει ὁ Κ. Ἄμαντος - βαθμηδόν ἐχάθη, εξισλαμίσθη, πλήν ὀλίγων τμημάτων…Ὁ ἐξισλαμισμός ἔγινε βαθμηδόν, δέν ἔγινε ταχέως. Περί πολλῶν περιφερειῶν ἔχομεν πληροφορίας ὅτι ἦσαν Χριστιανικαί, καθ’ ὡρισμένην ἐποχήν καί ἔπειτα βαθμηδόν ἔγιναν Μουσουλμανικαί» (Κ. Ἀμάντου, «Σχέσεις Ἑλλήνων καί Τούρκων», Α’ 1955, σελ. 191).
«Ὁ Χριστιανός πού γινόταν Μωαμεθανός - γράφει ὁ Καθηγητής Δημ. Τσάμης - ἀποκτοῦσε αὐτόματα ὁρισμένα σπουδαῖα προνόμια, π.χ. ἀπαλλαγή ἀπό φορολογίες, προώθηση στά ἀνώτατα ἀξιώματα, ἀξιόλογα οἰκονομικά ὠφέλη, ἀθώωση ἀπό Τουρκικά δικαστήρια γιά ὁποιαδήποτε κατηγορία βαρυνόταν πρίν ἀλλαξοπιστήσει, κοινωνική ἀναγνώριση, κ. ἄ.» (Δημ. Τσάμη αὐτ. σελ. 111).
Κατόπιν τούτου, «τό μόνο τεῖχος καί ἡ μόνη δύναμη, πού μποροῦσε νά σταματήσει τό ἀκατάσχετο κῦμα τοῦ ἀφελληνισμοῦ καί τοῦ ἐξισλαμισμοῦ, ἦταν οἱ Νεομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι ἀπετέλεσαν τό ἡρωϊκό πρότυπο γιά ὅλους τούς Ἑλληνοθοδόξους: Νά μήν ὑποκύπτουν καί νά μήν ἐξωμοτοῦν, ὅταν ὑφίστανται πιέσεις καί μαρτύρια» (Π. Β. Πάσχου αὐτ. σελ. 111).
«Στήν ἀντίσταση τοῦ Γένους - γράφει ὁ π. Γ. Μεταλληνός – περιλαμβάνονται καί οἱ Νεομάρτυρες. Αὐτοί προέβαλλαν τήν συνεπέστερη γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τήν ἀποτελεσματικότερη ἀντίσταση στόν κατακτητή, χωρίς μάλιστα θυσίες ἄλλων, παρά μόνο τοῦ ἑαυτοῦ τους. Οἱ Μάρτυρες τοῦ ὑπόδουλου Γένους ξαναζωντάνευσαν μέσα στή δουλεία τήν ἀρχαία Χριστιανική παράδοση τοῦ μαρτυρίου… Εἶναι οἱ συνεχιστές τῆς παράδοσης τῶν ἀρχαίων Μαρτύρων. Ἡ ὁμολογία τους ἀποσκοποῦσε στήν ἀπόρριψη τοῦ κατακτητή καί τήν ἄμεση ἐπιβεβαίωση τῆς ὑπεροχῆς τῆς δικῆς τους πίστεως» (π. Γ. Μεταλληνοῦ αὐτ. σελ. 99 – 100).
«Θά μποροῦσε κανείς νά ἱσχυριστεῖ μέ βεβαιότητα – γράφει ὁ Δημ. Τσάμης - ὅτι ἕνας ἀπό τούς πιο βασικούς λόγους τῆς προετοιμασίας τῶν Νεομαρτύρων ἀπό τούς πνευματικούς τους, γιά νά προσέλθουν θεληματικά καί ὑπομείνουν μέ γενναιότητα τό μαρτύριο, ἦταν νά τονωθοῦν τά θρησκευτικά αἰσθήματα τοῦ πιστοῦ λαοῦ καί νά ἐνισχυθεῖ ἡ ἐμμονή του στήν Ὀρθοδοξία. Ἀναμφίβολα τό πιό ἐντυπωσιακό καί ἀποτελεσματικό ὅπλο πού διέθετε ἡ Ἐκκλησία, γιά νά ἀντικρούσει καί πολεμίσει τόν κίνδυνο ἀπό τόν ἐξισλαμισμό, ἦταν τό μαρτύριο τῶν πιστῶν παιδιῶν Της» (Δημ. Τσάμη αὐτ. σελ. 119).
Οἱ Ἅγιοι Νεομάρτυρες ἐμφανίζονται σέ μία περίοδο κατά τήν ὁποία, «ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ ἔλειψεν – κατά τόν ἅγ. Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη - ἡ πίστις ἠσθένησεν, ἡ ελπίς ὁλιγόστευσε, ἡ ἀρετή ἐξέλιπε καί ἡ κακία ἐπερίσσευσεν, ὁ νόμος ἠπράκτησε καί τό Εὐαγγέλιον ἔμεινεν ἀργόν, ἡ ἀνομία ἐπληθύνθη, ἡ δέ ἀγάπη ἐψύγη, κατά τόν λόγον τοῦ Κυρίου, «διά τό πληθυνθῆναι τήν ἀνομίαν, ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν» (Ματθ. 24, 12). (Ἁγ. Νκοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, «Λόγος ἐγκωμιαστικός εἰς τούς Ἁγίους Νεομάρτυρας τούς μετά τήν Ἅλωσιν τῆς ΚΠόλεως μαρτυρήσαντας»).
Ὁ ἴδιος Ἱερός Πατέρας χαρακτηρίζει τούς Νεομάρτυρες, «ἀνακαινισμόν ὅλης τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, δόξα μέν καί καύχημα τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, ἔλεγχον δέ καί καταισχύνην τῶν ἑτεροδόξων, παράδειγμα ὑπομονῆς εἰς ὅλους τούς Ὀρθοδόξους καί παρακίνησιν εἰς τό νά μιμηθοῦν διά τοῦ ἔργου τό μαρτυρικόν τους τέλος ὅλοι οἱ Χριστιανοί, οἱ κατά περίστασιν εἰς τό μαρτύριον ἀναγκαζόμενοι» (ἁγ. Νικοδήμου αὐτ.).
«Εἶναι ἕνα θαῦμα παρόμοιον – συνεχίζει - ὡσάν νά βλέπη τις εἰς τήν καρδίαν τοῦ χειμῶνος ἐαρινά ἄνθη καί τριαντάφυλλα, μέσα εἰς τήν βαθυτάτην νύκτα ἡμέραν καί ἥλιον, μέσα εἰς τό ψηλαφητόν σκότος φῶτα λαμπρότατα, ἐν τῶ καιρῶ τῆς αἰχμαλωσίας νά βλέπει ἐλευθερίαν καί ἐν τῶ καιρῶ τῆς τωρινῆς ἀσθενείας ὑπεφυσικήν δύναμιν» (ἁγ. Νικοδήμου αὐτ.).

Ἀριθμός τῶν Νεομαρτύρων
Ὁ Καθηγητής Δημ. Τσάμης δέχεται, ὅτι «ὁ ἀριθμός τῶν Νεομαρτύρων παραμένει ἀπροσδιόριστος καί πρέπει νά εἶναι πολύ μεγάλος… Δέν γνωρίζουμε ἀκριβῶς τόν ἀριθμό τῶν Νεομαρτύρων καί αὐτό ὀφείλεται στίς ἰδιάζουσες συνθῆκες τρομοκρατίας πού ἐπικρατοῦσαν τότε, στήν ἔλλεψη ἐλέυθερης ἐπικοινωνίας καί στόν δισταγμό τῆς Ἐκκλησίας νά ἀνακηρύξει ἐπίσημα τούς Νεομάρτυρες ὡς Ἁγίους, γιά νά μήν ἐρεθίσει τούς Τούρκους» (Δημ. Τσάμη αὐτ. σελ. 108 - 109).
Ὁ λόγιος Καισάριος Δαπόντες σημειώνει, ὅτι «εἶναι ὑπέρ τούς χιλίους καί περισσότεροι» (Καισαρίου Δαπόντε, «Κατάλογος ἱστορικός… (1700 – 1784)», ἔκδοση Κ. Σάθα, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη τ. 3, 1872, σελ. 134).
Ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Νεκτάριος γράφει, ὅτι «οὐκ ἔστι πόλις καί τόπος ὅπου τόν Ὀρθοδόξων ἡμῶν οὐ προχέονται ὑπέρ τῆς εὐσεβείας τά αἵματα» (ἀρχιεπ. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, «Οἱ Νεομάρτυρες», σελ. 16).
Ὁ Εὐγένιος Βούλγαρης - ἀφοῦ ἀριθμεῖ τούς μέχρι τήν ἐποχή του Νεομάρτυρες - γράφει, ὅτι «οὗτοι μερίς βραχεῖά ἐστι τοῦ τῶν νεοφανῶν Ἁγίων παρ’ ἡμῖν» (Εὐγ. Βουλγάρεως, «Ἐπιστολή πρός Πέτρον τόν Κλαίρκιον…», σελ. 31).
Ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό «Νέον Μαρτυρολόγιον» ἀριθμεῖ 94 Νεομάρτυρες, ὁ ἱστορικός Κων. Σάθας στόν «Κατάλογο τῶν ἀπό τῆς Ἁλώσεως τῆς ΚΠόλεως μέχρι τοῦ 1811 ἔτους ὑπέρ τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως μαρτυρησάντων» ἀριθμεῖ 101 (παραδεχόμενος, ὅτι ὁ κατάλογός του δέν εἶναι πλήρης), ὁ ἀρχιεπ. Χρυσ. Παπαδόπουλος 126 καί ὁ Ἰω. Περαντώνης στό «Λεξικόν Νεομαρτύρων» 162.
Ὁ κατάλογος τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων ἔχει αὐξηθεῖ ἀπό νεώτερες μελέτες καί δημοσιεύσεις (ὅπως τοῦ μ. Μωϋσέως Ἁγιορείτου στούς «Ἁγίους τοῦ Ἁγίου Ὄρους» καί τοῦ Ἱερομ. Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου στό «Νέο Συναξαριστή»).
Μόνο στή Θεσσαλονίκη κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 μαρτύρησαν 164 Νεομάρτυρες (Ἰω. Μαμαλάκη, «Δοσιθέου Κωνσταμονίτου, Νέον ὑπόμνημα τῶν νεοφανῶν Ἱερομαρτύρων καί Ὁσιομαρτύρων», Περιοδικό Γρηγόριος Παλαμᾶς 46/1963, σελ. 332 ἑ.)
Στόν κατάλογο πού δημοσιεύεται στή συνέχεια δέν περιλαμβάνονται οἱ Νεομάρτυρες τοῦ ἀθεϊστικοῦ διωγμοῦ στήν τέως Σοβιετική Ἕνωση (1917 – 1989), οἱ ὁποῖοι σύμφωνα μέ μετριοπαθεῖς ὑπολογισμούς ἀνέρχονται στά 20.000.000! καθώς καί οἱ Νεομάρτυρες τῆς γενοκτονίας τῶν Ὀρθοδόξων Σέρβων ἀπό τούς Παπικούς Κροάτες, πρίν καί κατά τόν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οἱ ὁποῖοι ἀνέρχονται στίς 800.000! (Γιά τούς Ρώσους Νεομάρτυρες βλ. σχετική δημοσίευση στό ἡμέτερο «Ρωσικό Ἁγιολόγιο», σελ. 95 – 103).

Συναξαριστές Νεομαρτύρων
Ἡ πλέον σημαντική πηγή γιά τούς Νεομάρτυρες εἶναι τό «Νέον Μαρτυρολόγιον» τοῦ ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τό ὁποῖο ἐκδόθηκε τό 1799. Ἐκεῖ ὁ Ἅγιος διασώζει καί τούς συγγραφεῖς τῶν ἐπωνύμως διασωθέντων μαρτυρίων Νεομαρτύρων. Πρόκειται γιά τόν Πρωτοπαπᾶ τοῦ Ναυπλίου Νικόλαο Μαλαξό, τόν Ἱερέα Πέτρο τῆς Σόφιας, τόν Ἱερομόναχο Ἰωακείμ τόν Πάριο, τόν παπα - Ἰωνᾶ τόν Καυσοκαλυβίτη, τόν Θεοφάνη τῆς Θεσσαλονίκης καί τούς Νικ. Κύρκο, Γεώργιο Κορέσσιο, Μελέτιο Συρίγο καί Ἰω. Καρυοφίλλη.
Πλέον τῶν ὅσων συγγραφέων ἀσχολήθηκαν γενικῶς μέ τήν Ἁγιολογία, εἰδικῶς μέ τούς Νεομάρτυρες ἔχουν ἀσχοληθεῖ οἱ Κων. Δουκάκης, Δοσίθεος Κωνσταμονίτης, Μητροπ. Μυτιλήνης Ἰάκωβος Κλεόμβροτος, Γεώργιος Σωτηρίου, Ἰωάννης Ἀναστασίου, Ἰ. Μ. Περαντώνης, Σ. Γ. Παπαδοπούλος, Μιχαήλ Τρίτος, Δημ. Τσάμης, Ἀπόστολος Γλαβίνας, Ἀρχιμ. Νεκτ. Δρόσος, Ἀρχιμ. Γερβάσιος Ραπτόπουλος, μ. Μωϋσῆς Ἁγιορείτης, Σ. Ἰ. Μπαλατσούκας, κ.ἄ.   

Την β΄ Κυριακή μετά των Αγίων Πάντων, δηλαδή η γ΄ Ματθαίου, τιμούμε τους Άγιους Νεομάρτυρες που μαρτύρησαν μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453 μ.Χ. Η Σύναξη των Αγίων Νεομαρτύρων είναι μη θεσπισθείσα αλλά κατ’ έθος τελούμενη.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ’. Θείας πίστεως. Νέοι Μάρτυρες, παλαιάν πλάνην, καταστρέψαντες, ὕψωσαν πίστιν, τῶν ᾽Ορθοδόξων, καί στερρῶς ἠγωνίσθησαν τήν γάρ ἀνόμων θρησκείαν ἐλέγξαντες, ἐν παρρησίᾳ Χριστόν ἀνεκήρυξαν, Θεόν τέλειον. Καί νῦν ἀπαύστως πρεσβεύουσι, δωρήσασθαι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.   Κοντάκιον Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ. Ἀγάλλου μυστικῶς, ἡ Χριστοῦ ᾽Εκκλησία, ὁρῶσα σούς υἱούς, Νεομάρτυρας κύκλῳ, τραπέζης σου καί βήματος, ἱσταμένους ἐν κόνεσιν, ὡς νεόφυτα, τῶν ἐλαιῶν καί τῷ Κτίστῃ ἀνακραύγαζε· σύ τῶν Μαρτύρων ὑπάρχεις, Χριστέ τό στερέωμα.   Κάθισμα Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον. Τῶν λειψάνων αἱ θεῖαι ὑμῶν σοροί, ἰατρεῖα ὑπάρχουσι θαυμαστά· ἀπόδειξις ἔμψυχος, τῆς ὀρθῆς ἡμῶν πίστεως· καί θησαυροί παντοίων, θαυμάτων κοσμόπλουτοι· κροκοβαφῆ καί ἄσηπτα, πυξία τοῦ πνεύματος· τῶν ἐπουρανίων, ἀρωμάτων φιάλαι, νικῶσαι κιννάμωμον, μύρον νάρδον καί κάλαμον, καί τῆς γῆς τά ἀρώματα· πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, ἡμῖν τοῖς πόθῳ τιμῶσιν, ὑμᾶς Νεομάρτυρες.

ΑΓΙΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ
(κατά ἑορτολογική σειρά)

Ἰανουάριος
1η ΠΕΤΡΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Τριπόλεως (+ 1776, Ὀδεμήσιο Μ. Ἀσίας).
2α ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Ἴβηρας (+ 1770, Μυτιλήνη).
4η ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ Ἱερομάρτυρας, ὁ Χιλανδαρινός (+ 1818, Χίος).
5η ΡΩΜΑΝΟΣ Ὁσιομάρτυρας, τοῦ Καρπενησίου (+ 1694, ΚΠολη).
6η ΡΩΜΑΝΟΣ Ἱερομάρτυρας, τῆς Λακεδαιμονίας (+ 1695, ΚΠολη).
7η ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ἀττάλειας (+ 1700, ΚΠολη).
16η ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Ἱερομάρτυρας, ὁ Χιλανδαρινός (+ 1771, Βουλγαρία).
17η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῶν Ἰωαννίνων (+ 1838, Ἰωάννινα).
20η ΖΑΧΑΡΙΑΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ἄρτας (+ 1720, Πάτρα).
25η ΑΥΞΕΝΤΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Βελλᾶς (+ 1720, ΚΠολη).
27η ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, τοῦ Γαλατᾶ ΚΠόλεως (+ 1784, Γαλατᾶς).
29η ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Χίου (+ 1802, ΚΠολη).
30η ΘΕΟΔΩΡΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Μυτιλήνης (+ 1784, Μυτιλήνη).
31η ΗΛΙΑΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἀρδούνης (+ 1685, Καλαμάτα).
 

Φεβρουάριος
1η ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομάρτυρας, τοῦ Ναυπλίου (+ 1655, Ναύπλιο).
2α ΙΟΡΔΑΝΗΣ Νεομάρτυρας, τῆς Τραπεζούντας (+ 1650/1651, ΚΠολη).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ὁσιομάρτυρας, τῆς Προικονήσου (+ 1676, ΚΠολη).
3η ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ καί ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Νεομάρτυρες, τῶν Σπετσῶν (+ 1822, Χίος).
4η ΑΝΤΩΝΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Καρεώτης (+ 1516, Θεσσαλονίκη).
ΙΩΣΗΦ Νεομάρτυρας, ὁ Χαλπελῆς (+ 1686, Χαλέπι Συρίας).
5η ΑΝΤΩΝΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῶν Ἀθηνῶν (+ 1774, ΚΠολη).
11η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Σέρβος (+ 1515, Σόφια).
12η ΧΡΗΣΤΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ κηπουρός (+ 1748, ΚΠολη).
14η ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. ὁ Κορίνθιος (+ 1554, ΚΠολη).
ΔΑΜΙΑΝΟΣ Ὁσιομάρτυρας, τῶν Ἀγράφων (+ 1568, Λάρισα).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Μυτιλήνης (+ 1693, ΚΠολη).
15η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Κουλακιώτης (+ 1776, Θεσσαλονίκη).
16η ΡΩΜΑΝΟΣ Ὁσιομάρτυρας, τοῦ Καρπενησίου (+ 1694, ΚΠολη).
17η ΜΙΧΑΗΛ Νεομάρτυρας, ὁ Μαυροειδής (+ 1493, Ἀδριανούπολη).
ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ Νεομ. τοῦ Μοναστηρίου (+ 1727, Μοναστήριο).
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Βυζάντιος (+ 1795, Μυτιλήνη).
19η ΦΙΛΟΘΕΗ Ὁσιομάρτυρας, ἡ Ἀθηναία (+ 1589, Ἀθήνα).
23η ΛΑΖΑΡΟΣ Ἱερομάρτυρας ὁ Πελοποννήσιος (16ος – 17ος αἰ. Τρίπολις).
26η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας ὁ κάλφας (+ 1575, ΚΠολη).
28η ΚΥΡΑΝΝΑ Νεομάρτυρας τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1751, Θεσσαλονίκη).
 

Μάρτιος
5η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Βούλγαρος (+ 1784, ΚΠολη).
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομ. Ἐπίσκοπος Διδυμοτείχου (+ 1805, Διδυμότειχο).
8η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ραψάνης Λαρίσης (+ 1818, Τύρναβος).
9η ΧΡΗΣΤΟΣ καί ΠΑΝΑΓΟΣ Νεομάρτυρες, τῆς Γαστούνης Πελοποννήσου

(+ 1716, Γαστούνη).
15η ΜΑΝΟΥΗΛ Νεομάρτυρας, τῶν Σφακίων (+ 1792, Χίος).
17η ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομάρτυρας τοῦ Mtsiri Γεωργίας(+ 1802).
19η ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Τορναρᾶς (+ 1564).
20η ΜΥΡΩΝ Νεομάρτυρας, τοῦ Ἡρακλείου (+ 1793, Ἡράκλειο).
21η ΜΙΧΑΗΛ Νεομάρτυρας τῶν Ἀγράφων (+ 1544, Θεσσαλονίκη).
22α ΕΥΘΥΜΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιορείτης (+ 1814, ΚΠολη).
23η ΛΟΥΚΑΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1802, Μυτιλήνη).
24η ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομάρτυρας, Πατριάρχης ΚΠόλεως (+ 1657, ΚΠολη).
30η ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ἱερομάρτυρας, Ἐπίσκοπος Κορίνθου (+ 1614, Κόρινθος).
 

Ἀπρίλιος
3η ΠΑΥΛΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Ρῶσος (+ 1683, ΚΠολη).
4η ΝΙΚΗΤΑΣ Ἱερομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1808, Σέρρες).
5η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Νέας Ἐφέσσου (+ 1801, Νέα Ἔφεσσος).
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Νεομ. ὁ Πελοποννήσιος (+ 1820, Ἱεροσόλυμα).
8η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ ναύκληρος (+ 1669, Κῶς).
9η ΡΑΦΑΗΛ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ καί ΕΙΡΗΝΗ Νεομάρτυρες (+ 1463, Θέρμη).
6η ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Διονυσιάτης (+ 1818, ΚΠολη).
10η ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 6.000 τῆς Γεωργίας (+ 1615, Γκαρέτζα).
ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 150 τῆς Μονῆς Νταοῦ Πεντέλης (+ 1680).
ΔΗΜΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ἀδριανουπόλεως (+ 1763, Σμύρνη).
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’ Ἱερομ. Πατριάρχης ΚΠόλεως (+ 1821, ΚΠολη).
13η ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Πελοποννήσιος (+ 1803, Τρίπολη).
14η ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ξενοφωντινός (+ 1821, ΚΠολη).
16η ΜΙΧΑΗΛ Νεομάρτυρας, ὁ Βουρλιώτης (+ 1772, Σμύρνη).
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Ὁσιομ. ὁ Διονυσιάτης (+ 1818, Ἀδριανούπολη).
18η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, τῶν Ἰωαννίνων (+ 1526, ΚΠολη).
ΙΩΑΝΝΗΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Κουλικᾶς (+ 1564).
ΤΟΥΝΟΜ Νεομάρτυρας, ὁ Ἐμίρης (+ 1580, Ἱεροσόλυμα 1580).
ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΣΤ’ Ἱερομάρτυρας, Πατριάρχης ΚΠόλεως (+ 1821, Ἀδριανούπολη).
19η ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἐσφιγμενίτης (+ 1819, Σμύρνη).
23η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. ὁ Κύπριος (+ 1752, Πτολεμαΐδα Αἰγύπτου).
ΛΑΖΑΡΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Βούλγαρος (+ 1802, Πέργαμος).
24η ΔΟΥΚΑΣ Νεομάρτυρας, τῆς Μυτιλήνης (+ 1564, ΚΠολη).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τῆς Μαγνησίας Μ. Ἀσίας (+ 1796, Μαγνησία).
28η ΣΤΑΝΚΟ Νεομ. ὁ βοσκός (+ 1712, Νίκσιτς Μαυροβουνίου).
30η ΑΡΓΥΡΗ Νεομάρτυρας, τῆς Προύσσας (+ 1721/1725, ΚΠολη).
 

Μάϊος
1η ΕΥΘΥΜΙΟΣ, ΙΓΝΑΤΙΟΣ καί ΑΚΑΚΙΟΣ Ὁσιομάρτυρες, οἱ Ἁγιορεῖτες (+ 1814/1815).
3η ΑΧΜΕΤ Νεομάρτυρας, τῆς ΚΠόλεως (+ 1682, ΚΠολη).
4η ΔΩΡΟΘΕΟΣ Ἱερομ. ὁ Πρώϊος, Μητροπ. Ἀδριανουπόλεως (+ 1821, ΚΠολη).
7η ΠΑΧΩΜΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ρῶσος (+ 1730, Φιλαδέλφεια).
11η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Βλάχος (+ 1662, ΚΠολη).
ΑΡΓΥΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ἐπανομῆς (Θεσσαλονίκη + 1806).
12η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Βλάχος (+ 1662).
13η ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἰβηρίτης (+ 1628).
ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ Ἱερομ. ὁ Ἰβηρίτης (+ 1913, Μάλγαρα;).
ΓΑΒΡΙΗΛ καί ΑΡΚΑΔΙΟΣ Ἱερομάρτυρες, οἱ Ἰβηρίτες (+ 1922, Κυδωνίες).
14η ΜΑΡΚΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Κρήτης (+ 1643, Σμύρνη).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Βούλγαρος (+ 1802).
16η ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτυρας, τοῦ Μετσόβου (+ 1617, Τρίκαλα).
22α ΠΑΥΛΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1818, Τρίπολη).
26η ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1794, Σμύρνη).
28η ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ἱερομάρτυρας, τῆς Προύσσας (+ 1802, Προύσσα).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Πελοποννήσιος (+ 1794, Τρίπολις).
29η ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ἱερομάρτυρας, Ἐπίσκοπος Βρχάτς Σερβίας (+ 1594).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, τῆς Θεσσαλονίκης (+ 1802, Σμύρνη).
 

Ἰούνιος
1η ΔΟΔΟΣ τοῦ Γκαρεντζύ, ΣΙΩ ὁ Νέος, ΔΑΒΙΔ, ΓΑΒΡΙΗΛ καί ΠΑΥΛΟΣ
οἱ Γεωργιανοί (+ 1696 – 1700).
3η ΙΩΣΗΦ Ἱερομ. Μητροπ. Θεσσαλονίκης (+ 1821, ΚΠολη).
2α ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Φιλαδελφείας (+ 1657, Φιλαδέλφεια).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομ. ὁ ἀπό Ἀγαρηνῶν (+ 1819, Κυδωνίες).
5η ΜΑΡΚΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Σμύρνης (+ 1801, Χίος).
8η ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ὁσιομ. τῆς ΚΠόλεως (+ 1588, ΚΠολη).
10η ΣΑΒΒΑΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1824, Θεσσαλονίκη).
12η ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ Ἱερομ. ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1821, Θεσσαλονίκη).
ΤΙΜΟΘΕΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1822;).
ΣΥΝΕΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1824, Θεσσαλονίκη).
ΠΑΥΛΟΣ Ὁσιομ. ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1824, Θεσσαλονίκη).
21η ΝΙΚΗΤΑΣ Νεομάρτυρας, τῆς Νισύρου (+ 1792, Χίος).
22α ΝΕΟΦΥΤΟΣ, ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ καί ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ὁσιομάρτυρες, οἱ Βατοπεδινοί

(+ 1822, Ἡράκλειο).
24η ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Νεομάρτυρας, τῆς Καισάρειας (+ 1765, ΚΠολη).
25η ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, τῆς Βάρνας (+ 1810, Σμύρνη).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ἀττάλειας (+ 1823, Κρήνη Μ. Ἀσίας).
26η ΔΑΒΙΔ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1813, Θεσσαλονίκη).
 

Ἰούλιος
3η ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Καρπενησιώτης (+ 1812, ΚΠολη).
5η ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ Ἱερομάρτυρας, τῶν Ἀγράφων (+ 1679, ΚΠολη).
ΧΡΗΣΤΟΣ Νεομάρτυρας τῆς Πρεβέζης (+ 1668, Κῶς).
6η ΙΩΑΝΝΗΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Σέρβος (+ 1462, Γιεζεβίτσα Σερβίας).
ΚΥΡΙΛΛΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιορείτης (+ 1566, Θεσσαλονίκη).*
8η ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ἱερομάρτυρας, τῶν Ἰωαννίνων (+ 1743, ΚΠολη).
9η ΜΙΧΑΗΛ Νεομάρτυρας ὁ Πακνανᾶς (+ 1771, Ἀθήνα).
ΜΕΘΟΔΙΟΣ Ἱερομάρτυρας. τοῦ Ἀμαρίου Κρήτης (+ 1793, Λάμπη).
11η ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1722, Ἐλβασάν).
ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1820, Βουρλᾶ).
20η ΣΑΛΩΜΗ Νεομάρτυρας, ἡ Γεωργιανή (18ος αἰ. Γεωργία).
24η ΘΕΟΦΙΛΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ζακύνθου (+ 1635, Χίος).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Κίου Βιθυνίας (+ 1670, ΚΠολη).
28η ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Νεομ. τῆς Κασσάνδρας (+ 1777, Θεσσαλονίκη).
31η ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Βατοπεδινός (+ 1822, Ἡράκλειο).**
*Τιμᾶται ἐπίσης καί τήν 13η Ἰουλίου.
**Τιμᾶται ἐπίσης καί τήν 10η Ὀκτωβρίου.
 

Αὔγουστος
3η Μνήμη τῶν 9 ἀδελφῶν Χερκχεουλίζδ, τῶν ἀδελφῶν καί τῆς μητέρας τους καί τῶν

9.000 Γεωργιανῶν πού φονεύθηκαν στή Μάχη τῆς Μαραβδᾶ Γεωργίας (+ 1625).
8η ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ζαγορᾶς (+ 1680, ΚΠολη).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Στρώμνιτσας (+ 1794, Θεσσαλονίκη).
14η ΣΥΜΕΩΝ Νεομάρτυρας, τῆς Τραπεζούντας (+ 1653, ΚΠολη).
16η ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Μετεωρίτης (+ 1551).
ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Μαγνησίας (+ 1680, ΚΠολη).
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Μαγνησίας (+ 1686, ΚΠολη).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μπρινκοβεάνου, Ἡγεμόνας τῆς Βλαχίας, οἱ υἱοί
του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΜΑΤΘΑΙΟΣ, ΡΑΔΟΣ καί ΣΤΕΦΑΝΟΣ καί ὁ
Οἰκονόμος του ΙΩΑΝΝΗΣ, Νεομάρτυρες (+ 1714).
17η ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, τῆς Σαμαρῖνας (+ 1808).
18η ΑΓΑΠΙΟΣ Ἱερομάρτυρας, ὁ Ἁγιοταφίτης (+ 1752, Θεσσαλονίκη).
24η ΚΟΣΜΑΣ Ἱερομάρτυρας, ὁ Αἰτωλός (+ 1779, Καλικόντασι).
 

Σεπτέμβριος
1η ΑΓΓΕΛΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Χρυσοχόος (+ 1680, ΚΠολη).
ΧΑΪΔΩ Νεομάρτυρας, τοῦ Στανοῦ Χαλκιδικῆς (19ος αἰ.).
3η ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Λευκωσίας (+ 1794, Ν. Ἔφεσος).
4η ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομάρτυρας τῆς Μ. Κιζιλτασκόγκ Κριμαίας (+ 1867).
8η ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Κουλακιώτης (+ 1774, Θεσσαλονίκη).
13η ΚΑΤΕΒΑΝ Μεγαλομάρτυρας, Βασίλισσα τῆς Γεωργίας (+ 1624).
14η ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιορείτης (+ 1527, Θεσσαλονίκη).
15η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, τῆς Κρήτης (+ 1811, Ν. Ἔφεσος).
18η. ΜΠΙΖΙΝΙ, ΕΛΙΖΑΜΠΑΡ καί ΣΑΛΒΙ Νεομάρτυρες, οἱ αὐτάδελφοι
(Γεωργία + 1661).
20η ΙΛΑΡΙΩΝ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1804, ΚΠολη).
23η ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Παντοπώλης (+ 1672, ΚΠολη).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, τῆς Κονίτσης (+ 1814, Ἀγρίνιο).
27η ΑΝΘΙΜΟΣ Ἱερομάρτυρας, Μητροπ. Οὐγγροβλαχίας (+ 1716).
ΑΚΥΛΙΝΑ Νεομάρτυρας, ἡ Ζαγκλιβερινή (+ 1764, Ζαγκλιβέρι).
29η ΑΝΩΝΥΜΟΙ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ τῶν Στροφάδων (+ 1530).
 

Ὀκτώβριος
2α ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Φιλαδελφείας (+ 1794, Καρατζασοῦ).
6η ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1590, Προύσα).
8η ΙΓΝΑΤΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἰβηροσκητιώτης (+ 1814, ΚΠολη).
13η ΧΡΥΣΗ Νεομάρτυρας, τῶν Μογλενῶν (+ 1795).
18η ΓΑΒΡΙΗΛ καί ΚΥΡΜΙΔΩΛΗΣ Νεομάρτυρες, τῆς Αἰγύπτου (+ 1522, Κάϊρο).
21η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, ὁ Μονεμβασιώτης (+ 1773, Λάρισα).
26η ΙΩΑΣΑΦ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιορείτης (+ 1516).
28η ΑΓΓΕΛΗΣ, ΜΑΝΟΥΗΛ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ καί ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτυρες,
τοῦ Ρεθύμνου (+ 1824, Ρέθυμνο).
29η ΤΙΜΟΘΕΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἐσφιγμενίτης (+ 1820, Ἀδριανούπολη).
30η ΑΒΒΑΚΟΥΜ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιορείτης (+ 1628, Θεσσαλονίκη).
31η ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Χίου (+ 1754, Χίος).
Μνήμη τῶν 100.000 Ὀρθοδόξων Γεωργιανῶν, τῶν σφαγιασθέντων
κατά τήν κατάληψη τῆς Τιφλίδος ἀπό τόν Τζελαλεντίν.
 

 

Νοέμβριος
1η ΙΑΚΩΒΟΣ , ΙΑΚΩΒΟΣ Διάκονος καί ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ὁσιομάρτυρες,
οἱ Ἁγιορείτες (+ 1519, Ἀδριανούπολη).
ΕΛΕΝΗ Νεομάρτυρας, τῆς Σινώπης (18ος αἰ.).
3η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ἱερομ. ὁ Νεαπολίτης (+ 1797, Νεάπολις Μ. Ἀσίας).
12η ΣΑΒΒΑΣ Νεομάρτυρας, ὁ Νιγδελῆς (+ 1796, ΚΠολη).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς ΚΠόλεως (+ 1732).
13η ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Λαυρεώτης (+ 1681, ΚΠολη).
14η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Ὑδραῖος (+ 1800, Ρόδος).
18η ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Ἠπείρου (+ 1750).
26η ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομάρτυρας, τῆς Χίου (+ 1807, Κυδωνίες).
 

Δεκέμβριος
3η ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομάρτυρας, Μητροπ. Προύσσας (+ 1659, Προύσα).
ΚΟΣΜΑΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἁγιαννανίτης (+ 1760, ΚΠολη).
ΑΓΓΕΛΗΣ Νεομάρτυρας, τοῦ Ἄργους (+ 1813, Χίος).
4η ΣΕΡΑΦΕΙΜ Ἱερομάρτυρας, Ἐπίσκοπος Φαναρίου (+ 1601, Τρίκαλα).
6η ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Καραμάνος (+ 1657, Σμύρνη).
10η ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Βατοπεδινός (+ 1822, Ἡράκλειο).*
13η ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομάρτυρας, Πατριάρχης Σερβίας (+ 1659, Προῦσα).
17η ΠΑΪΣΙΟΣ καί ΑΒΒΑΚΟΥΜ Ὁσιομ. οἱ Σέρβοι (+ 1814, Βελιγράδι).
20η ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομάρτυρας, τῆς Θάσου (+ 1652, ΚΠολη).
24η ΑΧΜΕΤ Νεομάρτυρας, τῆς ΚΠολεως (+ 1682, ΚΠολη).
26η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομάρτυρας, ὁ Ρῶσος (+ 1742, ΚΠολη).
30η ΓΕΔΕΩΝ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Καρακαλλινός (+ 1818, Βελεστῖνο).
*Τιμᾶται καί τήν 31η Ἰουλίου.
 

 

Νεομάρτυρες ἐκτός Μηνολογίου
ΠΑΪΣΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Κολλυβᾶς (+ 1773, Ἅγιο Ὄρος, Σύναξις Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομάρτυρας, τῆς Πάτμου (+ 1805) Β’ Κυριακή Ματθαίου, κατά τήν Σύναξη τῶν Ἁγίων τῆς Πάτμου.
ΙΩΣΗΦ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Διονυσιάτης (+ 1819). Γ’ Κυριακή Ματθαίου.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ Ἱερομ. καί οἱ σύν αὐτῶ 16 Λαωρεώτες (+ 1820, Θεσσαλονίκη), Μνήμη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ὁσιομ. ὁ Κολλυβᾶς (Ἅγιο Ὄρος 1773, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ τρεῖς Ξενοφωντινοί (+ 1821, ΚΠολη), Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΑΚΑΚΙΟΣ Ἱερομάρτυρας καί οἱ σύν αὐτῶ τῆς Μονῆς Παντοκράτορος (+ 1822), Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΖΑΦΕΙΡΙΟΣ Νεομάρτυρας (+ 1821/1822, Θεσσαλονίκη), Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΓΕΡΜΑΝΟΣ Ὁσιομάρτυρας ὁ Προσκυνητής καί οἱ σύν αὐτῶ (+ 1824, Θεσσαλονίκη), Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ὁσιομάρτυρας τῆς Λήμνου (+ 1846, Λῆμνος), Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΑΝΩΝΥΜΟΣ Νεομάρτυρας τῆς Κρήτης (+ 1811, Ἀλεξάνδρεια), Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων.
ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ὁσιομάρτυρας, ὁ Ἀμοργιανός (+ 1558, Πάτμος), α’ Κυριακή μετά τήν 10η Ἰουλίου).
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ καί ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Νεομάρτυρες τῶν Πατρῶν (+ 1821, Πάτραι), Τρίτη τῆς Διακαινησίμου.
ΡΑΦΑΗΛ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΕΙΡΗΝΗ καί οἱ σύν αὐτοῖς Νεομάρτυρες τῆς Θέρμης Λέσβου (+ 1463, Θέρμη), Τρίτη τῆς Διακαινησίμου.
Οἱ 3 Νεομάρτυρες τῆς Πελοποννήσου (+ 1786, Ἀγρίνιο), ἄνεϋ ἡμερομηνίας μνήμης.
ΔΑΥΪΔ Ἱερομάρτυρας τῆς Ταυρικῆς (Καφφᾶς + 1770), ἄνεϋ ἡμερομηνίας μνήμης. 

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ  Κυριακή πρό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού 

ΑΓΙΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ
(κατά ἀλφαβητική σειρά)

ΑΒΒΑΚΟΥΜ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (Θεσσαλονίκη 1628, 30η Ὀκτωβρίου).
ΑΒΒΑΚΟΥΜ Ὁσιομ. ὁ Σέρβος (Βελιγράδι 1814, 17η Δεκεμβρίου).
ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ Νεομ. τοῦ Μοναστηρίου (Μοναστήρι 1727, 17η Φεβρουαρίου).
ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἐσφιγμενίτης (Σμύρνη 1819, 19η Ἀπριλίου).
ΑΓΑΠΙΟΣ Ἱερομάρτυρας, ὁ Ἁγιοταφίτης (Θεσσαλονίκη 1752, 18η Αὐγούστου).
ΑΓΓΕΛΗΣ Νεομ. ὁ Χρυσοχόος (ΚΠολη 1680, 1η Σεπτεμβρίου).
ΑΓΓΕΛΗΣ Νεομ. τοῦ Ἄργους (Χίος 1813, 3η Δεκεμβρίου).
ΑΓΓΕΛΗΣ Νεομ. τοῦ Ρεθύμνου (Ρέθυμνο 1824, 28η Ὀκτωβρίου).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἰβηρίτης (+ 1628, 13η Μαΐου).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ἱερομ. τῆς Ἀττάλειας (Μουδανιά 1653, 29η Ὀκτωβρίου).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Κίου (ΚΠολη 1670, 24η Ἰουλίου).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Ἀττάλειας (ΚΠολη 1700, 7η Ἰανουαρίου).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Νεομ. ὁ Κουλακιώτης (Θεσσαλονίκη 1774, 8η Σεπτεμβρίου).
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ὁσιομ. τῆς Λήμνου (Λῆμνος 1846, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων.
ΑΚΑΚΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἰβηροσκητιώτης (Θεσσαλονίκη 1816, 1η Μαΐου).
ΑΚΑΚΙΟΣ Ὁσιομ. καί οἱ σύν αὐτῶ τῆς Μονῆς Παντοκράτορος (+ 1822, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΑΚΥΛΙΝΑ Νεομ. τοῦ Ζαγκλιβερίου (Θεσσαλονίκη 1764, 27η Σεπτεμβρίου).
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Νεομ. τῆς Θεσσαλονίκης (Σμύρνη 1794, 26η Μαΐου).
ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Βατοπεδινός (+ 1822, 22α Ἰουνίου).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Νεομ. τῶν Πατρῶν (Πάτραι 1821, Τρίτη τῆς Διακαινησίμου).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τοῦ Ναυπλίου (Ναύπλιο 1655, 1η Φεβρουαρίου).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ἱερομ. τῶν Ἰωαννίνων (ΚΠολη 1743, 8η Ἰουλίου).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Παραμυθιᾶς (Παραμυθιᾶ 1750, 18η Νοεμβρίου).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Ἀγκύρας (Ἄγκυρα 1777).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Βουλγαρίας (Θεσσαλονίκη 1794, 8η Αὐγούστου).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Νεομ. τῆς Μυτιλήνης (Κασαμπᾶς Μ.Ἀσίας 1819, 11η Αὐγούστου).
ΑΝΔΡΕΑΣ Νεομ. τῆς Χίου (ΚΠολη 1465, 29η Μαΐου).
ΑΝΘΙΜΟΣ Ἱερομ. Μητροπολίτης Οὐγγροβλαχίας (+ 1716, 27η Σεπτεμβρίου).
ΑΝΤΩΝΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Καρεώτης (Θεσσαλονίκη 1516, 4η Φεβρουαρίου).
ΑΝΤΩΝΙΟΣ Νεομ. τῶν Ἀθηνῶν (ΚΠολη 1774, 5η Φεβρουαρίου).
ΑΝΩΝΥΜΟΙ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ τῶν Στροφάδων (+ 1530, 29η Σεπτεμβρίου).
ΑΝΩΝΥΜΟΙ ΤΡΕΙΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ τῆς Πελοποννήσου (Ἀγρίνιο 1786).
ΑΝΩΝΥΜΟΣ Νεομάρτυρας τῆς Κρήτης (Ἀλεξάνδρεια 1811, Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων).
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Νεομ. τῆς Μαγνησίας (ΚΠολη 1686, 16η Αὐγούστου).
ΑΡΓΥΡΗ Νεομ. τῆς Προύσας (ΚΠολη 1721 ἤ 1725, 11η Ἀπριλίου).
ΑΡΓΥΡΙΟΣ Νεομ. τῆς Ἐπανομῆς (Θεσσαλονίκη 1806, 11η Μαΐου).
ΑΡΚΑΔΙΟΣ Ἱερομ. ὁ Ἰβηρίτης (Κυδωνίες 1922, 13η Μαΐου).
ΑΥΞΕΝΤΙΟΣ Νεομ. τῆς Βελλᾶς (ΚΠολη 1720, 25η Ἰανουαρίου).
ΑΧΜΕΤ Νεομ. ὁ κάλφας (ΚΠολη 1682, 3η Μαΐου).

ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ Ἱερομ. ὁ Κωνσταμονίτης (Θεσσαλονίκη 1821, 12η Ἰουνίου).
ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ Ὁσιομ. Βησσαρίων τῆς Μονῆ Γκαρεντζύ (Γεωργία 1851, 12η Αὐγούστου).

ΓΑΒΡΙΗΛ Νεομ. τῆς Αἰγύπτου (Κάϊρο 1522, 18η Ὀκτωβρίου).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομ. Μητροπολίτης Προύσας (Προύσα 1659, 3η Δεκεμβρίου).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομ. Πατριάρχης Πεκκίου (Προύσα 1659, 13η Δεκεμβρίου).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ὁσιομ. τῆς Προικονήσου (ΚΠολη 1676, 2α Φεβρουαρίου).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ὁσιομ. ὁ Γεωργιανός (Γεωργία 17ος αἰ., 1η Ἰουνίου).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομ. τοῦ Mtsiri Γεωργίας (+ 1802, 17η Μαρτίου).
ΓΑΒΡΙΗΛ Ἱερομ. ὁ Ἰβηρίτης (Κυδωνίες 1922, 13η Μαΐου).
ΓΕΔΕΩΝ Ὁσιομ. ὁ Καρακαλλινός (Βελεστῖνο 1818, 30η Δεκεμβρίου).
ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Διονυσιάτης (ΚΠολη 1818, 6η Ἀπριλίου).
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Ὁσιομ. τοῦ Καρπενησίου (ΚΠολη 1812, 3η Ἰουλίου).
ΓΕΡΜΑΝΟΣ Ὁσιομ. ὁ Προσκυνητής καί οἱ σύν αὐτῶ (Θεσσαλονίκη 1824, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΓΕΡΟΝΤΙΟΣ Ὁσιομ. τῆς Μονῆς Γκαρεντζύ (Γεωργία 1851, 12η Αὐγούστου).
ΓΕΡΜΑΝΟΣ Ὁσιομ. τῆς Μονῆς Γκαρεντζύ (Γεωργία 1851, 12η Αὐγούστου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. ὁ Σέρβος (Σόφια 1515, 11η Φεβρουαρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Μυτιλήνης (ΚΠολη 1693, 14η Φεβρουαρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. ὁ Κύπριος (Πτολεμαϊδα Αἰγύπτου 1752, 23η Ἀπριλίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. ὁ Ἴβηρας (Μυτιλήνη 1770, 2α Ἰανουαρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Φιλαδελφείας (Καρατζασοῦ 1794, 2α Ὀκτωβρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ἱερομ. τῆς Νεαπόλεως (Μαλακωτῆ 1797, 3η Νοεμβρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Νέας Ἐφέσου (Νέα Ἔφεσος 1801, 5η Ἀπριλίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Χίου (Κυδωνίες 1807, 26η Νοεμβρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Ραψάνης Λαρίσης (Τύρναβος 1818, 8η Μαρτίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Ἀττάλειας (Κρήνη 1823, 25η Ἰουνίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τοῦ Ρεθύμνου (Ρέθυμνο 1824, 28η Ὀκτωβρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Σαμοθράκης (Μάκρη Θράκης 1836, 6η Ἀπριλίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῆς Σαμοθράκης, ὁ Νέος (Μάκρη Θράκης 1836, 6η Ἀπριλίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τῶν Ἰωαννίνων (Ἰωαννίνα 1838, 17η Ἰανουαρίου).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Νεομ. τοῦ Ἀλικιανοῦ (Χανιά 1867, 7η Φεβρουαρίου).
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’ Ἱερομ. Πατριάρχης ΚΠόλεως (ΚΠολη 1821, 10η Ἀπριλίου).

ΔΑΥΪΔ Ὁσιομ. ὁ Γεωργιανός (Γεωργία 17ος αἰ., 1η Ἰουνίου).
ΔΑΥΪΔ Ἱερομ. τῆς Ταυρικῆς (Καφφᾶς + 1770).
ΔΑΥΪΔ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Θεσσαλονίκη 1813, 26η Ἰουνίου).
ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Ὁσιομ. ὁ Λαυρεώτης (ΚΠολη 1681, 13η Νοεμβρίου).
ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Ἱερομ. ὁ Χιλανδαρινός (Βουλγαρία 1771, 16η Ἰανουαρίου).
ΔΑΜΙΑΝΟΣ Ὁσιομ. τῶν Ἀγράφων (Λάρισα 1568, 14η Φεβρουαρίου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. ὁ Τορναρᾶς (+ 1564, 19η Μαρτίου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. τῆς Φιλαδελφείας (Φιλαδέλφια 1657, 2α Ἰουνίου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. τοῦ Γαλατᾶ ΚΠόλεως (Γαλατᾶς 1784, 27η Ἰανουαρίου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. τῆς Χίου (ΚΠολη 1802, 29η Ἰανουαρίου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. ὁ Πελοποννήσιος (Τρίπολη 1803, 14η Ἀπριλίου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. τῆς Μυτιλήνης (Κασαμπᾶς 1819, 11η Αὐγούστου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ὁσιομ. Σαμαρίνας (Ἰωάννινα 1808, 18η Αὐγούστου).
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Νεομ. ὁ Πελοποννήσιος (Τρίπολη 1794, 28η Μαΐου).
ΔΗΜΟΣ Νεομ. τῆς Ἀδριανουπόλεως (Σμύρνη 1763, + 10η Ἀπριλίου).
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (Ἀδριανούπολη 1519, 1η Νοεμβρίου).
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Βατοπεδινός (+ 1822, 31η Ἰουλίου καί 10η Ὀκτωβρίου).
ΔΟΔΟΣ Ὁσιομ. τοῦ Γκαρεντζύ Γεωργίας (Γεωργία 17ος αἰ., 1η Ἰουνίου).
ΔΩΡΟΘΕΟΣ Ἱερομ. ὁ Πρώϊος, Μητροπ. Ἀδριανουπόλεως (ΚΠολη 1821, 4η Μαΐου).
ΔΟΥΚΑΣ Νεομ. τῆς Μυτιλήνης (ΚΠολη 1564, 24η Ἀπριλίου).

ΕΙΡΗΝΗ Νεομ. τῆς Θέρμης Λέσβου (Θέρμη 1463, Τρίτη τῆς Διακαινησίμου).
ΕΛΕΝΗ Νεομ. τῆς Σινώπης (18ος αἰ., 1η Νοεμβρίου).
ΕΛΙΖΑΜΠΑΡ Νεομ. ὁ Γεωργιανός (Γεωργία 1661, 18η Σεπτεμβρίου).
ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ Ἱερομ. ὁ Ἰβηρίτης (Μάλγαρα; 1913, 13η Μαΐου).
ΕΥΘΥΜΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (ΚΠολη 1814, 22α Μαρτίου).
ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Νεομ. τῆς Ταυρικῆς (Καφφᾶς 1759, 10η Μαΐου).

ΖΑΦΕΙΡΙΟΣ Νεομ. (Θεσ/νίκη 1821/1822, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ἱερομ. Ἐπίσκοπος Κορίνθου (Κόρινθος 1684, 30η Μαρτίου).
ΖΑΧΑΡΙΑΣ Νεομ. τῆς Ἄρτας (Πάτρα 1782, 20η Ἰανουαρίου).
ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ἱερομ. τῆς Προύσας (Προύσα 1802, 28η Μαΐου).

ΗΛΙΑΣ Ὁσιομ. ὁ Ἀρδούνης (Καλαμάτα 1685, 31η Ἰανουαρίου).
ΗΛΙΑΣ Νεομ. τῆς Τραπεζοῦντος (Τραπεζοῦντα 1749, 27η Φεβρουαρίου).
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ἱερομ. Ἐπίσκοπος Βρχάτς Σερβίας (+ 1594, 29η Μαΐου).
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Νεομ. τῶν Δαρδανελλίων (+ 1690, 2α Αὐγούστου).
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Νεομ. τῆς Μυτιλήνης (Μυτιλήνη 1784, 30η Ἰανουαρίου).
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Νεομ. ὁ Βυζάντιος (Μυτιλήνη 1795, 17η Φεβρουαρίου).
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Νεομ. τῆς Σαμοθράκης (Μάκρη Ἔβρου 1836, 6η Ἀπριλίου).
ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ὁσιομ. τῆς ΚΠόλεως (ΚΠολη 1588, 8η Ἰουνίου).
ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ὁσιομ. ὁ Κολλυβᾶς (Ἅγιο Ὄρος 1773, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΘΕΟΦΙΛΟΣ Νεομ. τῆς Ζακύνθου (+ 1635, 24η Ἰουλίου).

ΙΑΚΩΒΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (Ἀδριανούπολη 1519, 1η Νοεμβρίου).
ΙΑΚΩΒΟΣ Ἱερομ. ὁ Διάκονος (Ἀδριανούπολη 1519, 1η Νοεμβρίου).
ΙΓΝΑΤΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἰβηρσκητιώτης (+ 1814, 8η Ὀκτωβρίου).
ΙΛΑΡΙΩΝ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (ΚΠολη 1804, 20η Σεπτεμβρίου).
ΙΟΡΔΑΝΗΣ Νεομ. τῆς Τραπεζοῦντας (ΚΠολη 1650, 2α Φεβρουαρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Ὁσιομ.ὁ Σέρβος (Γιεζεβίτσα 1462, 6η Ἰουλίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῆς Τραπεζοῦντας (Ἀσπρόκαστρο 1492, 12η Ἰουνίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῶν Ἰωαννίνων (ΚΠολη 1526, 18η Ἀπριλίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Ὁσιομ. ὁ Κουλικᾶς (+ 1564, 18η Ἀπριλίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. ὁ κάλφας (ΚΠολη 1575, 26η Φεβρουαρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῆς Θάσου (ΚΠολη 1652, 20η Δεκεμβρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. ὁ Βλάχος (ΚΠολη 1662, 12η Μαΐου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. ὁ Ναύκληρος (Κῶς 1669, 8η Ἀπριλίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῆς Μονεμβάσιας (Λάρισα 1773, 21η Ὀκτωβρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. ὁ Κουλακιώτης (Θεσσαλονίκη 1776, 15η Φεβρουαρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. ὁ Βούλγαρος (ΚΠολη 1784, 5η Μαρτίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. ὁ Βούλγαρος (+ 1802, 14η Μαΐου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῆς Θεσσαλονίκης (Σμύρνη 1802, 29η Μαΐου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῶν Σφακίων (Ν. Ἔφεσος 1811, 15η Σεπτεμβρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῆς Κονίτσης (Ἀγρίνιο 1814, 23η Σεπτεμβρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῶν Σπετσῶν (Χίος 1822, 3η Φεβρουαρίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. τῆς Σαμοθράκης (Μάκρη Ἔβρου 1835, 6η Ἀπριλίου).
ΙΩΑΝΝΗΣ Νεομ. Οἰκονόμος τοῦ Ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου (ΚΠολη 1714, 16η Αὐγούστου).
ΙΩΑΣΑΦ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (+ 1516, 26η Ὀκτωβρίου).
ΙΩΣΗΦ Νεομ. ὁ Χαλεπλῆς (Χαλέπι Συρίας 1686, 4η Φεβρουαρίου).
ΙΩΣΗΦ Ὁσιομ. ὁ Διονυσιάτης (ΚΠολη 1819, Γ’ Κυριακή Ματθαίου).
ΙΩΣΗΦ Ἱερομ. Μητροπ. Θεσσαλονίκης (ΚΠολη 1821, 3η Ἰουνίου).

ΚΑΤΕΒΑΝ Μεγαλομ. Βασίλισσα τῆς Γεωργίας (+ 1624, 13η Σεπτεμβρίου).
ΚΟΣΜΑΣ Ὁσιομ.ὁ Ἁγιαννανίτης (ΚΠολη 1760, 3η Δεκεμβρίου).
ΚΟΣΜΑΣ Ἱερομ. ὁ Αἰτωλός (Καλικόντασι Β. Ἠπείρου 1779, 24η Αὐγούστου).
ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ Ἱερομ. τῶν Ἀγράφων (ΚΠολη 1679, 5η Ἰουλίου).
ΚΥΡΑΝΝΑ Νεομ. τῆς Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη 1751, 28η Φεβρουαρίου).
ΚΥΡΙΛΛΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (Θεσσαλονίκη 1566, 6η καί 13η Ἰουλίου).
ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΣΤ’ Ἱερομ. Πατριάρχης ΚΠόλεως (Ἀδριανούπολη 1921, 18η Ἀπριλίου).
ΚΥΡΜΙΔΩΛΗΣ Νεομ. τῆς Αἰγύπτου (Κάϊρο 1522, 18η Ὀκτωβρίου).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ Ἱερομ. καί οἱ σύν αὐτῶ 16 Λαυρεώτες (Θεσσαλονίκη 1820, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ἱερομ. ὁ Ρῶσος (ΚΠολη 1743, 26η Δεκεμβρίου).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομ. ὁ Ὑδραῖος (Ρόδος 1800, 14η Νοεμβρίου).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομ. ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν (Κυδωνίες 1819, 2α Ἰουνίου).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομ. Μπρινκοβεάνου, Ἡγεμόνας τῆς Βλαχίας (ΚΠολη 1714, 16η Αὐγούστου).
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Νεομ. υἱός Ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου (ΚΠολη 1714, 16η Αὐγούστου).

ΛΑΖΑΡΟΣ Ἱερομ. ὁ Πελοποννήσιος (Τρίπολη 16ος – 17ος αἰ. 23η Φεβρουαρίου).
ΛΑΖΑΡΟΣ Νεομ. ὁ Βούλγαρος (Πέργαμος 1802, 23η Ἀπριλίου).
ΛΟΥΚΑΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Μυτιλήνη 1802, 23η Μαρτίου).

ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιορείτης (Θεσσαλονίκη 1527, 14η Σεπτεμβρίου).
ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Προύσα 1590, 6η Ὀκτωβρίου).
ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Βατοπεδινός (+ 1822, 22α Ἰουνίου).
ΜΑΛΑΧΙΑΣ Ὁσιομ. τῆς Ρόδου (Ἱεροσόλυμα 1500, 29η Σεπτεμβρίου).
ΜΑΝΟΥΗΛ Νεομ. τῶν Σφακίων (Χίος 1792, 15η Μαρτίου).
ΜΑΝΟΥΗΛ Νεομ. τοῦ Ρεθύμνου (Ρέθυμνο 1824, 28η Ὀκτωβρίου).
ΜΑΝΟΥΗΛ Νεομ. τῆς Σαμοθράκης (Μάκρη Θράκης 1836, 6η Ἀπριλίου).
ΜΑΡΙΑ Νεομ. τῆς Κρήτης (Κρήτη 1826, 1η Μαΐου).
ΜΑΡΚΟΣ Νεομ. τῆς Κρήτης (Σμύρνη 1643, 14η Μαΐου).
ΜΑΡΚΟΣ Νεομ. τῆς Σμύρνης (Χίος 1801, 5η Ἰουνίου).
ΜΑΤΘΑΙΟΣ Νεομ. υἱός Ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου (ΚΠολη 1714, 16η Αὐγούστου).
ΜΕΘΟΔΙΟΣ Ἱερομ. τοῦ Ἀμαρίου Κρήτης (Λάμπη 1793, 9η Ἰουλίου).
ΜΙΧΑΗΛ Νεομ. ὁ Μαυροειδῆς (Ἀδριανούπολη 1493, 17η Φεβρουαρίου).
ΜΙΧΑΗΛ Νεομ. τῶν Ἀγράφων (Θεσσαλονίκη 1544, 21η Μαρτίου).
ΜΙΧΑΗΛ Νεομ. ὁ Πακνανᾶς (Ἀθήνα 1771, 9η Ἰουλίου).
ΜΙΧΑΗΛ Νεομ. ὁ Βουρλιώτης (Σμύρνη 1772, 16η Ἀπριλίου).
ΜΙΧΑΗΛ Νεομ. τῆς Σαμοθράκης (Μάκρη Θράκης 1835, 6η Ἀπριλίου).
ΜΠΙΖΙΝΙ Νεομ. ὁ Γεωργιανός (Γεωργία 1661, 18η Σεπτεμβρίου).
ΜΥΡΩΝ Νεομ. τοῦ Ἡρακλείου (Ἡράκλειο 1793, 20η Μαρτίου).

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Βουρλᾶ 1820, 11η Ἰουνίου).
ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 9 ἀδελφοί Χερκχεουλίδ, οἱ ἀδελφοί καί ἡ μητέρα τους καί τῶν 9.000 Γεωργιανῶν πού φονεύθηκαν στή Μάχη τῆς Μαραβδᾶ (Γεωργία 1625, 3η Αὐγούστου).
ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 100.000 Ὀρθοδόξων Γεωργιανῶν, σφαγιασθέντες κατά τήν κατάληψη τῆς Τιφλίδος ἀπό τόν Τζελαλεντίν (31η Ὀκτωβρίου).
ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἀμοργιανός (Πάτμος 1558, α’ Κυριακή μετά τήν 10η Ἰουλίου).
ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ὁσιομ. ὁ Βατοπεδινός (+ 1822, 22α Ἰουνίου).
ΝΙΚΗΤΑΣ Νεομ. τῆς Νισύρου (Χίος 1792, 21η Ἰουνίου).
ΝΙΚΗΤΑΣ Ἱερομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Σέρρες 1808, 4η Ἀπριλίου).
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ Ἱερομ. (Καφφᾶς Ταυρικῆς 1730, 12η Μαρτίου).
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ὁσιομ. τῶν Μετεώρων (+ 1551, 16η Αὐγούστου).
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Ἐλβασάν 1722, 11η Ἰουλίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ἱερομ. τῆς Θέρμης Λέσβου (Θέρμη 1463, Τρίτη τῆς Διακαινησίμου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. ὁ Κορίνθιος (ΚΠολη 1554, 14η Φεβρουαρίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τοῦ Μετσόβου (Τρίκαλα 1617, 16η Μαΐου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. ὁ Καραμάνος (Σμύρνη 1657, 19η Μαρτίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. ὁ Παντοπώλης (ΚΠολη 1672, 23η Σεπτεμβρίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τῆς ΚΠόλεως (ΚΠολη 1732, 12η Νοεμβρίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τῆς Χίου (Χίος 1754, 31η Ὀκτωβρίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τῆς Μαγνησίας Μ. Ἀσίας (Μαγνησία 1796, 24η Ἀπριλίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τῶν Σπετσῶν (Χίος 1822, 3η Φεβρουαρίου).
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Νεομ. τοῦ Ρεθύμνου (Ρέθυμνο 1824, 28η Ὀκτωβρίου).

ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ Ἱερομ. ὁ Χιλανδαρινός (Χίος 1818, 4η Ἰανουαρίου).
ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 6.000 τῆς Γεωργίας (Γκαρέτζα 1615, 10η Ἀπριλίου).
ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 150 τῆς Μονῆς Νταοῦ Πεντέλης (Νταοῦ Πεντέλης 1680, 10η Ἀπριλίου).
ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ 3 τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος (ΚΠολη 1821, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).

ΠΑΪΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Κολλυβᾶς (Ἅγιο Ὄρος 1773, Σύναξη Ἁγιορειτῶν Πατέρων).
ΠΑΙΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Σέρβος (Βελιγράδι 1814, 17η Δεκεμβρίου).
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Νεομ. τῆς Καισαρείας (ΚΠολη 1765, 24η Ἰουνίου).
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Νεομ. ὁ Πελοποννήσιος (Ἱεροσόλυμα 1820, 5η Ἀπριλίου).
ΠΑΝΑΓΟΣ Νεομ. τῆς Γαστούνης Πελοποννήσου (Γαστούνη 1716, 9η Μαρτίου).
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ Νεομ. τῆς Τραπεζοῦντος (Τραπεζοῦντα 1659, 1η Μαρτίου).
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομ. Πατριάρχης ΚΠόλεως (ΚΠολη 1657, 24η Μαρτίου).
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομ. ἐπ. Διδυμοτείχου (Διδυμότειχο 1805, 5η Μαρτίου).
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομ. τῆς Πάτμου (+ 1805, Β΄ Κυριακή Ματθαίου).
ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Ἱερομ. τῆς Μονῆς Κιζιλτασκόγκ Κριμαίας (+1867, 4η Σεπτεμβρίου).
ΠΑΥΛΟΣ Νεομ. ὁ Ρῶσος (ΚΠολη 1683, 3η Ἀπριλίου).
ΠΑΥΛΟΣ Ὁσιομ. ὁ Γεωργιανός (Γεωργία 17ος αἰ. 1η Ἰουνίου).
ΠΑΥΛΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἁγιαννανίτης (Τρίπολη 1818, 22α Μαΐου).
ΠΑΥΛΟΣ Ὁσιομ. ὁ Κωνσταμονίτης (Θεσσαλονίκη 1824, 12η Ἰουνίου).
ΠΑΧΩΜΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ρῶσος (Φιλαδέλφεια 1730, 7η Μαΐου).
ΠΕΤΡΟΣ Ἱερομ. (Τραπεζοῦντα 1478 – 1481).
ΠΕΤΡΟΣ Νεομ. τῆς Τριπόλεως (Ὀδεμήσιο Μ. Ἀσίας 1776, 1η Ἰανουαρίου).
ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ Νεομ. τῆς Λευκωσίας (Ν. Ἔφεσος 1794, 3η Σεπτεμβρίου).
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Ὁσιομ. τῆς Βάρνας (Σμύρνη 1810, 25η Ἰουνίου).

ΡΑΔΟΣ Νεομ. υἱός Ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου (ΚΠολη 1714, 16η Αὐγούστου).
ΡΑΦΑΗΛ Ἱερομ. τῆς Θέρμης Λέσβου (Θέρμη 1463, Τρίτη τῆς Διακαινησίμου).
ΡΩΜΑΝΟΣ Ὁσιομ. τοῦ Καρπενησίου (ΚΠολη 1694, 5η Ἰανουαρίου).
ΡΩΜΑΝΟΣ Ἱερομ. τῆς Λακεδαιμονίας (ΚΠολη 1695, 6η Ἰανουαρίου).

ΣΑΒΒΑΣ Νεομ. τοῦ Νιγδίου Μ. Ἀσίας (ΚΠολη 1726, 12η Νοεμβρίου).
ΣΑΒΒΑΣ Ὁσιομ. ὁ Κωνσταμονίτης (Θεσσαλονίκη 1824, 10η Ἰουνίου).
ΣΑΛΒΙ Νεομ. ὁ Γεωργιανός (Γεωργία 1661, 18η Σεπτεμβρίου).
ΣΑΛΩΜΗ Νεομ. ἡ Γεωργιανή (Γεωργία 18ος αἰ., 20η Ἰουλίου).
ΣΕΡΑΠΙΩΝ Ὁσιομ. τῆς Μονῆς Γκαρεντζύ (Γεωργία 1851, 12η Αὐγούστου).
ΣΕΡΑΦΕΙΜ Ἱερομ. Ἀρχιεπίσκοπος Φαναρίου (Τρίκαλα 1601, 4η Δεκεμβρίου).
ΣΙΜΩΝ Ὁσιομ. τῆς Μονῆς Γκαρεντζύ (Γεωργία 1851, 12η Αὐγούστου).
ΣΙΩ Ὁσιομ. ὁ Νέος, (Γεωργία 17ος αἰ. 1η Ἰουνίου).
ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Νεομ. τῆς Δημητριάδος (ΚΠολη 1680, 16η Αὐγούστου).
ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Νεομ. τῶν Σπετσῶν (Χίος 1822, 3η Φεβρουαρίου).
ΣΤΑΝΚΟ Νεομ. ὁ βοσκός (Νίκσιτς Μαυροβουνίου 1712, 28η Ἀπριλίου).
ΣΤΕΦΑΝΟΣ Νεομ. υἱός Ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνου Μπρινκοβεάνου (ΚΠολη 1714, 16η Αὐγούστου).
ΣΥΜΕΩΝ Νεομ. τῆς Τραπεζοῦντος (ΚΠολη 1653, 14η Αὐγούστου).
ΣΥΝΕΣΙΟΣ Ὁσιομ. ὁ Κωνσταμονίτης (Θεσσαλονίκη 1824, 12η Ἰουνίου).

ΤΙΜΟΘΕΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ἐσφιγμενίτης (Ἀδριανούπολη 1820, 29η Ὀκτωβρίου).
ΤΙΜΟΘΕΟΣ Ὁσιομ. ὁ Κωνσταμονίτης (+ 1822;, 12η Ἰουνίου).
ΤΟΥΝΟΜ Νεομ. ὁ Ἐμίρης (Ἱεροσόλυμα 1580, 18η Ἀπριλίου).
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Νεομ. τῆς Ζαγορᾶς Πηλίου (ΚΠολη 1680, 8η Αὐγούστου).

ΦΙΛΟΘΕΗ Ὁσιομ. ἡ Ἀθηναῖα (Ἀθήνα 1589, 19η Φεβρουαρίου).

ΧΑΙΔΩ Νεομ. τοῦ Στανοῦ Χαλκιδικῆς (19ος αἰ. 1η Σεπτεμβρίου).
ΧΡΗΣΤΟΣ Νεομ. τῆς Πρεβέζης (Κῶς 1668, 5η Αὐγούστου).
ΧΡΗΣΤΟΣ Νεομ. τῆς Γαστούνης Πελοποννήσου (Γαστούνη 1716, 9η Μαρτίου).
ΧΡΗΣΤΟΣ Νεομ. ὁ Κηπουρός (ΚΠολη 1748, 12η Φεβρουαρίου).
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Νεομ. τῆς Κασσάνδρας (Θεσσαλονίκη 1777, 28η Ἰουλίου).
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Νεομ. τῶν Πατρῶν (Πάτραι 1821, Τρίτη τῆς Διακαινησίμου).
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Ὁσιομ. ὁ Διονυσιάτης (Ἀδριανούπολη 1818, 16η Ἀπριλίου).
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ Ὁσιομ. ὁ Ξενοφωντινός (ΚΠολη 1821, 10η Ἀπριλίου).
ΧΡΥΣΗ Νεομ. τῶν Μογλενῶν (Μογλενᾶ 1795, 13η Ὀκτωβρίου).
ΧΟΤΖΑ ΑΜΙΡΗΣ Νεομ. (Ἱεροσόλυμα 1614). 

http://churchsynaxarion.blogspot.gr/2009/12/blog-post_26.html 

 

Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (1749-1809) – 14 Ιουλίου

 

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Τοιχογραφία του ναού της Παντάνασσας στο ευλογημένο μετόχι της Μονής Βατοπαιδίου στην λίμνη Βιστωνίδα.

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης είναι μία από τις μεγαλύτερες θεολογικές και διδασκαλικές μορφές της τουρκοκρατίας. Το έργο του ανύψωσε τα ήθη των μοναχών και όλων των πιστών. Έκανε γνωστή την αγιοπατερική σοφία, την αγιολογική ευωδία και την υμνογραφική χάρη. Δίκαια αποτελεί καύχημα του Αγίου Όρους και δόξα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Κατα τον φιλάρετο παραδελφό του και εξαίρετο βιογράφο του ιερομόναχο Ευθύμιο γεννήθηκε στη Νάξο το 1749 από ενάρετους γονείς, τον Αντώνιο και την Αναστασία, η οποία τελείωσε τον βίο της ως μοναχή Αγάθη στη μονή του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στη Νάξο. Νωρις φάνηκαν τα εξαιρετικά χαρίσματα που τον κοσμούσαν. Η οξύνοια, η φιλομάθεια, η δυνατή μνήμη και η καθαρότητά του τον κάνουν άριστο μαθητή του ιερέως-διδασκάλου της ενορίας του και διακονητή του στις ιερές ακολουθίες και θείες λειτουργίες. Η ευφυΐα και οι επιδόσεις του φάνηκαν και στο σχολείο της Χώρας Νάξου.

Μόλις 16 ετών εισέρχεται μαθητής στην περίφημη Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης με διδασκάλους τους σπουδαίους Ιθακήσιους Ιερόθεο Δενδρινό και Χρύσανθο Καραβία. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του πλούτισε τις γνώσεις του από τον γνωστό και πολύ καλό διδάσκαλο Χρύσανθο τον Αιτωλό (+1785), αδελφό του ιερομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού. Ο μητροπολίτης του τόπου Άνθιμος Βαρδής, που τον εκτιμούσε και ήλπιζε σε αυτόν, τον προσέλαβε γραμματέα. Ο βιογράφος του σημειώνει: «Εκεί όντας ανταμώθη με πατέρας Αγιορείτας, με τους Ιερομόναχους, λέγω, Γρηγόριον και Νήφωνα και με τον Γερο-Αρσένιον, άνδρας τη αληθεία τους πολλούς υπερέχοντας τη αρετή και σεμνότητι, από τους οποίους ελκύσθη εις την μοναδικήν πολιτείαν και έδιδάχθη απ΄αύτους την νοεράν προσευχήν. Απ’ αυτού, δεν ήξεύρω πότε, επήγεν εις την Ύδραν. Εκεί ηύρε τον άγιον Κορίνθου κύριον Μακάριον, με κάθε αρετήν και αγιωσύνην λάμποντα. Ηυρε και τον Γερο-Σίλβεστρον, τον υψίνουν και πλατύνουν, τον Καισαρέα, τω μέλι της ησυχίας και θεωρίας τρεφόμενον, έξω άπο την Ύδραν, εις έναν στενότατον οικίσκον κεκλεισμένον, από τον οποίον μάλιστα εκαρπώθη όλας τας αρετάς του μονήρους βίου». Πρόκειται για τους αυτοεξόριστους Αγιορείτες λεγομένους Κολλυβάδες, οι όποίοι, όπως αναφέραμε, ύπηρξαν ακόλουθοι του φιλοκαλικοϋ εκείνου κινήματος, που μιλούσε για επάνοδο στην ορθή και γνήσια εκκλησιαστική παράδοση. Από τους λίαν ενάρετους αυτούς Γέροντες ο νεαρός Νικόλαος Καλλιβούρτζης μυήθηκε στα μυστικα της νοεράς προσευχής και αγάπησε τον αγιορείτικο μοναχισμό.

Το 1755 «έρχεται μονάσων εις Άγιον Όρος, όπου και κείρεται μοναχός εν τη του Αγίου Διονυσίου, Νικόδημος άντι Νικολάου μετονομασθείς. Εκεί διορίζεται αναγνώστης και Γραμματεύς της Μονής, απελθών δε της Μονής μετά 7ετίαν, ειργάζετο εν τινι Κελλίω, παρά την Ιεράν Μονήν Παντοκράτορος, όπου διεκρίθη διά τε τον ασκητικόν αυτού βίον και την φιλοπονίαν του, ένθα επί εξαετίαν όλη ησυχάζων και μελετών, εγένετο δόκιμος της θείας γραφής ερμηνευτής». Ο πόθος του για υψηλή πνευματική εργασία ήθελε να τον πάει άλλοτε στη Ρουμανία, στον εργάτη της νοεράς προσευχής, όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκυ (+1794), που ματαιώθηκε, και άλλοτε στην πλησιόχωρη του Αγίου Όρους ερημική νησο Σκυροπούλα, επί ένα έτος, κοντα στον Γέροντα Αρσένιο Κολλυβά, όπου συνέθεσε το «Συμβουλευτικού Εγχειρήδιον» δίχως κανένα βοήθημα.

Το μελανοδοχείο του αγίου Νικόδημου.

Ο βιογράφος του επιμένει να αναφέρει τους πολλούς και μακρούς κόπους και μόχθους του για τη συγγραφή των ψυχωφελών βιβλίων του, όπως την περίφημη «Φιλοκαλία», τον «Ευεργετινό», το «Περί της θείας και ιεράς συνεχούς Μεταλήψεως», τα «Έργα Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου», τό «Εξομολογητάριον», το «Θεοτοκάριον», τον «Αόρατο Πόλεμο», το «Νέον Μαρτυρολόγιον», τα «Πνευματικά Γυμνάσματα», τα «Άπαντα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά», τα οποία δυστυχώς χάθηκαν, το «Πηδάλιον», τη «Χρηστοήθεια», το «Ευχολόγιον», τον «Κήπο Χαρίτων», τους «Διαλόγους Βαρσανουφίου», τον «Συναξαριστή», την «Αλφαβηταλφάβητο» του οσίου Μελετίου, το «Νέον Εκλόγιον», το «Εορτοδρόμιον», τη «Νέα Κλίμακα». Ακόμη πολλα ερμηνευτικά, λειτουργικά, υμνογραφικά, απολογητικά και επιστολές, μαζί με τα κανονικά, ασκητικά, μυστικά, ηθικά και αγιολογικά, που αναφέραμε και που φθάνουν όλα μαζί περί τα εκατό έργα και τα οποία γνώρισαν πολλές εκδόσεις.

Ζώντας σε διάφορες καλύβες στην έρημο της Καψάλας, που ανήκει στη μονή Παντοκράτορος, υπέμεινε πολλούς πειρασμούς με συνεχη νηστεία, ακτημοσύνη και μεγάλη άσκηση, και έγινε πόλος έλξεως πολλών. «Όλοι οι πληγωμένοι εκ των αμαρτιών άφησαν τους Αρχιερείς και Πνευματικούς και όλοι έτρεχαν εις τον ρακενδύτην Νικόδημον, διά να εύρουν την Ιατρείαν τους και παραμυθίαν των θλίψεων τους ου μόνον από τα Μοναστήρια και Σκήταις και κελλιά, αλλά και πολλοί Χριστιανοί ήρχοντο από διαφόρους χώρας να ιδούν και να παρηγορηθούν εις τας θλίψεις των από τον Νικόδημον». Παρότι έπασχε για τη βοήθεια των συνανθρώπων του, και τούτο βέβαια φαίνεται από τα πολλά διδακτικά του βιβλία, εντούτοις τον κούραζε ο πολύς κόσμος, γιατί τον απομάκρυνε από την αγαπητή του προσευχή, καθώς λέγει πάλι ωραία ο θαυμάσιος βιογράφος του: Με τον κόσμο «εμποδίζετο από το θείον τούτο έργον και διά τον πόθον όπου είχεν να αδολεσχή νυκτός και ημέρας εις την θείαν και νοεράν προσευχήν. Επιμελείτο γάρ και ταύτης διαπαντός, όλας τας ώρας του ημερονυκτίου εις ταύτας τας δύο εργασίας τας είχεν αφιερωμένας, η να εξηγήση κανένα νόημα της θείας Γραφής η να κλίνη την κεφαλήν του εις το αριστερόν μέρος του στήθους του και να βάνη τον νούν του μέσα εις την καρδίαν και να φωνάζη νοερώς το «Κύριε Ιησού, ελέησόν με». Και διά τούτο πολλάκις μας έλεγεν: «πάμε, πατέρες μου εις κανένα ερημονήσιον να γλυτώσωμεν από τον κόσμον».

Πως ο συνέκδημός του άγιος Μακάριος ο Νοταράς, έτσι και αυτός συνδεόταν με τη μονή Βατοπαιδίου, επισκεπτόμενος την πλούσια βιβλιοθήκη της. Ο συνδεσμός του υπήρχε και δια της σχολής της μονής της Αθωνιάδος Ακαδημίας. Όταν το 1801 η σχολή διήρχετο δυσκολίες, η Ιερά Σύναξη των Αγιορειτών Πατέρων διόρισε μεταξύ άλλων και τον πολύσοφο και ενάρετο αγιο Νικόδημο ως μέλος της τριμελούς εφορείας, που ήταν υπεύθυνη για την εύρυθμη λειτουργία της σχολής. Η προσφορά του αγίου ύπηρξε «πολυτιμότατη τόσο από διοικητική, όσο και από πνευματική και ηθική άποψη για την ανόρθωση των πραγμάτων της Σχολής». Η τριμελής επιτροπή απετελείτο από τον πρώην Τρίκκης Αμβρόσιο και τους λίαν εναρέτους Αγιορείτες διδασκάλους Χριστόφορο Προδρομίτη και «το καύχημα του Αγίου Όρους» άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, του οποίου ήταν «πλέον των άλλων, ευεργετική η παρουσία στην Αθωνιάδα». Ο άγιος Νικόδημος συνέδραμε για την οικονομική βελτίωση της σχολης και «ηργάσθη μετά ζήλου διά την πρόοδον της Σχολής και ούτω κατωρθώθη να παραμείνη λειτουργούσα έως τα πρόθυρα της Επαναστάσεως του 1821». Επιστολές του Αγίου Νικοδήμου υπάρχουν στη μονή Βατοπαιδίου.

Ο αγίος Νικόδημος ύπηρξε πράγματι «ο θεολόγος του κινήματος των Κολλυβάδων», «αρχηγέτης» αυτού, και «τυγχάνει ο πρώτος εκκλησιαστικός ανήρ, ερευνητής και συγγραφεύς, βάσει των διαφόρων χειρογράφων, μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως. Φροντίζει διά τας εκδόσεις των έργων του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και του Συμεών του Νέου Θεολόγου. Συγγράμματα του Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου έχουν μεταφρασθή εις την τουρκικήν, ρωσικήν και ρουμανικήν γλώσσαν» και άλλες γλώσσες. Είναι δε γεγονός «ότι τα συγγράμματα του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου κυκλοφορούν και διαβάζονται και στις μέρες μας από χιλιάδες χριστια-νούς».

Ο άγιος Νικόδημος, εκτός των όσων αναφέραμε, σχετιζόταν με τον ιερομάρτυρα Γρηγόριο τον Ε΄(+1821), που βρισκόταν στη μονή Ιβήρων, και ο όποιος τον βοήθησε στην έκδοση των έργων του. Ο άγιος Γρηγόριος έστειλε στον άγιο Νικόδημο τον νεομάρτυρα Κωνσταντίνο τον Υδραίο (+1801) για να τον κατηχήσει και να τον προετοιμάσει για το μαρτύριο, και του οποίου κατόπιν τον βίο συνέγραψε. Επίσης μέχρι το κελλι του Καψαλιώτη ασκητή φθάνουν αρκετοί ετερόδοξοι, τους οποίους εισάγει στην ορθόδοξη θεολογία, λατρεία και ζωή. Ένας από αυτούς, πολύ αργότερα, θα γράψει γι΄αυτόν: «Ο Νικόδημος ως συγγραφέας βιβλίων που αναφέρονται στο κανονικό δίκαιο, στη λειτουργική, στη βιογραφία των αγίων και στην ασκητική ζωή, καθώς επίσης και ως εκδότης, είναι ένας από τους πιο γόνιμους συγγραφείς και ασφαλώς ο εργατικότερος από τους μοναχούς για τους οποίους μπορεί να παινευτεί η ελληνική Εκκλησία εδώ και πολλούς αιώνες». Ο άγιος Νικόδημος αναμφισβήτητα «υπήρξε δάσκαλος με τη στενή και την ευρύτερη έννοια του όρου, ως δάσκαλος των συμμαθητών του στη Σμύρνη, ως οικοδιδάσκαλος, ως Μέλος της Σχολικής Εφορείας της Αθωνιάδος Ακαδημίας, ως δάσκαλος των δόκιμων μοναχών και γενικά της Άθωνικης Πολιτείας, ως δάσκαλος των κληρικών που ζούσαν έξω από το Άγιον Όρος, ως δάσκαλος των λαϊκών αδελφών, ως δάσκαλος των αρνησίθρησκων και κατηχητης των νεομαρτύρων, ως δάσκαλος των ορθοδόξων λαών και ειδικότερα ως δάσκαλος, παιδαγωγός και φωτιστης των σκλαβωμένων Ελλήνων έν ολίγοις· Μέγας Διδάσκαλος του Γένους».

Ο όντως μέγας αυτός διδάσκαλος της Εκκλησίας και του Γένους δυστυχώς ζηλοφθονήθηκε σκληρά από ορισμένους αδαείς, οι οποίοι τον κατηγορούσαν και συκοφαντούσαν με απίθανες και φανταστικές θεωρίες. Έτσι αναγκάσθηκε να συγγράψει Ομολογία πίστεως αποδεικτική του ορθού του φρονήματος και κατανυκτική της ακριβούς πίστεως του. Λέγει κάπου ο άγιος: «Διά να ειπούμεν καθολικώς, πάντα όσα η του Χριστού Αγία Καθολικη Αποστολική και Ανατολική Εκκλησία, η κοινή και πνευματικη ημών μήτηρ αποδέχεται και ομολογεί, ταύτα και ημείς συναποδεχόμεθα και συνομολογούμεν· όσα δε αύτη αποστρέφεται και αποκηρύττει, ταύτα παρομοίως και ημείς συναποκηρύττομεν και συναποστρεφόμεθα, ως τέκνα αυτής ειλικρινή τε και γνήσια». Η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους σε ανακοινωθέν της της 13 Ιανουαρίου 1801 μεταξύ άλλων βαρυσήμαντων αναφέρει για τον άγιό μας: «Ημείς γαρ άπαντες ομοφώνως κηρύττομεν αυτόν και ομολογούμεν ευσεβέστατον και ορθοδοξώτατον και των δογμάτων της του Χριστού Εκκλησίας τρόφιμον, καθώς και εκ των Ιερών και κοινωφελών Συγγραμμάτων αυτού αποδεικνύεται, μέσα εις τα οποία ουδέν φρόνημα αιρετικόν περιέχεται. Και καθώς ημείς ομολογούμεν αυτόν Ορθόδοξον, ούτω και υμείς άπαντες να τον γνωρίζητε ως τοιούτον όντα τη αληθεία».

Ο γενναίος αθλητής του πνεύματος, ο διαπρύσιος ομολογητής των ακραιφνών αγιοπατερικών ορθοδόξων παραδόσεων, ο λάτρης της Θεοτόκου, ο φίλος και υμνητής των αγίων, ο κοπιάσας πολύ υπέρ της αληθείας, ο ταλαιπωρηθείς από τις σκυκοφαντίες και όχι τις πολυχρόνιες και μυστικές ασκήσεις και κακουχίες, ασθένησε και διαισθάνθηκε το τέλος του, ευρισκόμενος στο αγαπητό, φιλόξενο και ασκητικό κελλί του Αγίου Γεωργίου, των φίλων, αδελφών, ομοφρόνων, συνδρομητών και εκδοτών των έργων του εναρέτων Σκουρταίων. Εξομολογήθηκε, έκανε ευχέλαιο, κοινωνούσε καθημερινά, προσευχόταν συνεχώς, έχοντας αδιάκοπα, το γλυκύ όνομα του Ιησού στα χείλη του. Τη νύκτα της 13ης Ιουλίου του 1809 κοινώνησε για τελευταία φορά, αισθανόμενος ότι πλησιάζει το τέλος του. Όταν τον ρώτησαν οι αδελφοί: «Διδάσκαλε, τι κάνεις, ησυχάζεις;» Απάντησε: «Τον Χριστόν έβαλα μέσα μου και πως να μην ησυχάσω;»

Ο εξαίρετος βιογράφος του γράφει δίκαια, επαινετά και χαρακτηριστικά: «Τη δε δεκάτη τετάρτη ανατέλλοντος του αισθητού ηλίου εις την γην εβασίλευσεν ο νοητός ήλιος της Εκκλησίας του Χριστού· έλειφεν ο στύλος ο οδηγών τον νέον Ισραήλ εις την ευσέβειαν· εκρύβη η νεφέλη η δροσίζουσα τους τηκομένους τω καύσωνι των αμαρτιών επένθησαν οι φίλοι και γνωστοί και όλοι οι Χριστιανοί, εκ των οποίων ένας Χριστιανός και άγράμματος ων είπε τοιούτον λόγον: «Πατέρες μου, καλλίτερον να απόθαιναν χίλιοι Χριστιανοι σήμερον και όχι ο Νικόδημος»… Αλλά αι ακτίνες των διδαχών αυτού είναι μετεμάς κα μας φωτίζουν και έχουν να φωτίζουν την Εκκλησίαν».

Τον ωραίο βίο του θεοφόρου αγίου Νικοδήμου έγραψε ο ιερομόναχος Ευθύμιος (+1829). Άλλο συνοπτικό βίο έγραψε ο μοναχός Ονούφριος Ιβηρίτης, όπου αναφέρει: «Ην δε τον τρόπον απλούς και ανεξίκακος, το ήθος γλυκύς και χαρίεις, ακτήμων και λίαν απερίσπαστος. Εις τοσούτον δε ήλασε μνήμης, ώστε και όλα κεφάλαια απεστομάτιζε της Γραφης, ρητών εδάφια και σελίδας και πλείστας μαρτυρίας και γνώμας Πατέρων, ων και τους τόπους των λόγων και τόμων ανεπισφαλώς εκ μνήμης εγίνωσκε». Στους δύο αυτούς βιογράφους βασίζονται όλοι οι κατοπινοί συγγραφείς, που ασχολήθηκαν με τον βίο και το έργο του. Πλήρη ασματική ακολουθία μετά Χαιρετισμών συνέθεσε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ο μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς και ο μητροπολίτης Μηθύμνης Ιάκωβος, Η τίμια κάρα του αγίου φυλάγεται σήμερα στην ιερά μονή Μεγίστης Λαύρας. Πολλές και διάφορες εικόνες του φυλάγονται σε μονές, ναούς και οικίες. Η αρχαιότερη απεικόνιση του αγίου, που σώζεται σήμερα είναι σε χαλκογραφία του 1818. Αυτή χαράχθηκε στη Βενετία και κοσμεί πολλές πρώτες εκδόσεις έργων του αγίου. Στη χαλκογραφία αυτή υπάρχει ιαμβικό επίγραμμα, που είναι ποίημα του «Πανοσιωτάτου και Σοφολογιωτάτου εν Ιεροδιδασκάλοις κυρίου Ιωσήφ του Πελοποννησίου, του της Ιερής Βασιλικής και όντως μεγαλοπρεπούς Μονής του Βατοπεδίου αγίου Αρχιμανδρίτου, επικυρωτική του παρόντος νέου Συναξαριστού, ην απέστειλε τω φιλοπονήσαντι». Πρόκειται για μία ακόμη τεκμηριωμένη μαρτυρία των σχέσεων του αγίου με τη μονή Βατοπαιδίου:

«Τις Νικόδημος ούτος ου κλέος μέγα;

Εν Ορθοδόξοις και σοφοίς Όρους Άθω;

Ος την δε βίβλον ευφυώς τάξεν φίλε

Νάξιος ανήρ. Εύγε της ευφυΐας».

Τα έργα του έχουν γνωρίσει επανειλημμένες εκδόσεις και μεταφράσεις. Η επίσημη αναγνώριση και αγιοκατάταξή του έγινε το 1955. Η μνήμη του τιμάται στις 14 Ιουλίου. 

Πηγή: Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου, Βατοπαιδινό Συναξάρι, έκδοσις Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος, 2007.